O’zbekiston respublikasi davlat soliq qo’mitasi

Tadbirkorlik omili — bu alohida, o’ziga xos omildir, hodim yoki ishlovchi tomonidan ishlab chiqarishga yo’naltiradigan tashabbusi, izlanishi, yangilik yaratishi, fidoiy bo’lishi, kezi kelganda tavakkalchilik qilishi kabilarda ifodalanadi. Aslida ishlab chiqarishning yuqorida bayon qilingan barcha omillari tadbirkorlik orqali harakatga keladi, yuqori samara beradi. SHuning uchun tadbirkorlik qobiliyatiga ega hodimlar qullab-quvvatlanishi, ehzozlanishi, rag’batlantirilishi lozim. Ishlab chiqarish omillarining o’zaro birikuvidan ishlab chiqarish jarayoni vujudga keladi.Ishlab chiqarishning maqsadi va pirovard natijasi esa yaratilgan tovarlar va xizmatlar hajmi hamda ularning tarkibi, sifatidir. Bu pirovard natija naqadar ulug’vor bo’lishi esa omillarning qanday usullarda birikuviga, qo’shilishiga bog’liqdir.
Ishlab chiqarish omillarining birikishi ikki xil bo’ladi:
1. Omillarning bilvosita birikishi. Bunda ishlab chiqarishning moddiy va shaxsiy omillari turli mulk egalariga qarashli bo’lib, ularning birikuvi (ya’ni ishlab chiqarish) bozor yordamida sodir bo’ladi. Ikki mulk egaligi — ish kuchi egasi va moddiy omillar egaligi o’zaro birikadi. Bunda mahsulot ishlab chiqarish natijasi ishlab chiqarish omillari egasi qo’lida bo’ladi, taqsimotni ham u belgilaydi.
2. Omillarning bevosita birikishi. Bunda ishlab chiqarish omillari bir qo’lda bo’ladi, bir mulkdor tasarrufida bo’ladi, ishlab chiqaruvchi mulkdan mahrum bo’lmagan bo’ladi. Natijada ishlab chiqarishda unumdorlik bo’ladi, manfaatdorlik ruyobga chiqadi, ishlab chiqarish omillarini avaylash, tejab-tergab foydalanish, tejamli xo’jalik yuritish amalga oshadi. Bizning hozir ko’rayotgan iqtisodiyot ishlab chiqarish vositalariga subhektlarning egaligini joriy etadi, mulkdorlar sinfi vujudga keladi.
Ishlab chiqarish natijasining ko’zlangan darajasi bo’lishi ikki omilga bog’liq. Birinchidan, sifati yaxshi omillarni, ularning arzon, qulay va o’rinbosar turlaridan foydalanishga borliq bo’lsa, ikkinchidan, xo’jalikni boshqarishning ilg’or, zamonaviy ilmiy asoslangan usullaridan foydalanishga bog’liq. Ishlab chiqarish omillarining ana shunday samarali bo’lishi uchun menejmentlik (boshqaruv ilmi) va marketing (bozorni o’rganish ilmi) bilimlarini chuqur o’rganish talab etiladi.