O’zbekiston milliy universiteti 5A120101- adabiyotshunoslik (o‘zbek adabiyoti) G‘afurov nodirjon sayfutdin o‘G‘LI

34-bob. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning: «Agar hijrat bo‘lmaganda ansorlardan biri bo‘lur erdim!» — deb aytganlari haqida⁸⁰
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhy va sallam (yoki Abulqosim sallallohu alayhi va sallam): «Agar ansorlar vodiy (yoxud dara) bo‘ylab yo‘l olsalar, men ham ansorlar vodiysi (yoki darasi) bo‘ylab yo‘l olgan bo‘lur erdim va agar hijrat bo‘lmaganda men ansorlardan biri bo‘lur erdim!» — dedilar”. (Yaʼni, Janob Rasululloh ansorlarni samimiy do‘st, pokiza qalb va dinda barqaror bo‘lganlari uchun maqtab, mubolag‘a tarzida shunday dedilar).
Yuqorida keltirilgan hadislarda “pok zot” yagona Alloh ekani aytilsa, “pok husn ahli” deb payg‘ambarlar keltiriladi. “Pok el” esa, ularning ortidan ergashuvchi ansorlardir. Bu ishqiy fard namunasini oshiqning holini bayon qilishda ham majoziy ishq tarafdan, ham ilohiy ishq tarafdan tahlil etish mumkin.

II bob bo‘yicha xulosalar
Alisher Navoiy fardlari inson kamoloti, axloqi va shaxs tarbiyasida alohida ahamiyat kasb etadi. Kichik lirik janr bo‘lsa-da o‘zida chuqur ma’no kasb etgan fardlar g‘oya, mavzu va irfon ilmi bilan qaralsa, alohida –alohida o‘rganishni, uni yana-da keng tadqiq etishni talab etadi.
Ushbu bobda namuna tariqasida olingan fardlar tahlili kamchiliklardan holi bo‘lmasa-da, ularni ma’no qamrovi hadis hamda Qur’onga tayanishi ma’lum.

1. 
   Fardlarda shaxs tarbiyasi, uning axloqi, inson kamoloti va bunga monand ravishda ushbu xususiyatlarga qanday erishish yo‘li didaktik, falsafiy va ishqiy mavzudagi asar namunalari bilan uyg‘unlashgan holda berilgan.
   
2. 
   Navoiy asarlari faqat fardlar bilan emas, boshqa asarlari bilan ham ilm va irfonda mukammaldir. Uning boshqa axloqiy –ta’limiy asarlarida ham qisqa lirik asarlar ko‘plab uchraydi.
   
3. 
   Asarlarning mavzu, g‘oya va irfoniy ma’nosi bevosita muqaddas manbalarimizga borib taqaladi. Shuning uchun mumtoz manbalarni o‘rganishda ularga murojaat qilishimiz tabiiy.
   
4. 
   Navoiy asarlarini ishqi ilohiydan ayricha tasavvur qilib bo‘lmaydi. Uning yozgan fardlaridan ham buni anglash qiyin emas. Agar bu kichik asarlarning tadqiqi mavzu va ma’no hamda irfoniy jihatdan yondashishni talab etsa, shakliy qurilishi bilan uning badiiyati, obrazlari va uslubi yanada yuksakligi ko‘rinadi.