O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЭМБИЯЛАР — ҳашаротлар тур-
куми. Уз. 1,5—22 мм. Қанотлари кал-
та, 2 жуфт; одатда, фақат эркакларида 
ривожланган. Айрим турларида иккала 
жинс ҳам қанотсиз. Оғиз органлари ке-
мирувчи. Мўйловлари бошидан узунроқ. 
Олдинги оёқлари учки қисмида пуфак-
симон; ипак ҳосил қилувчи суюқлик 
ишлаб чиқарадиган безлари бор. Қорин 
бўлимининг учки қисмида 2 бўғимли 
ўсимтаси жойлашган. Личинкаси во-
яга етган даврига ўхшаш; чала ўзгариш 
орқали ривожланади, 200 га яқин 
тури маълум; асосан, тропик ва суб-
тропик ҳудудларда тарқалган; кўпроқ 
ўрмонларда оила бўлиб инда яшай-
ди. Дарахтлар ўрта денгиз, пўстлоғи 
ва тошлар ос эмбияси. тига, тупроққа 
ипак иплардан кўп тармоқли найсимон 
ин қуради. Ўсимликхўр, айрим турлари 
ўсимликларга бирмунча зиён етказади; 
баъзи турлари йиртқич. Қрим ва Кавказда 
реликт Э., Ўрта Осиё ҳудудида қанотсиз 
туркистон Э.и тарқалган. 
ЭМБОЛИЯ (юн. — тиқин) — қон то-
мирларига эмболлар, яъни қон оқими би-
лан келган заррача (қон қуйқаси ва ҳ.к.)
нинг тиқилиб қолиши. Кўпроқ мия то-
мирлари тромбоэмболия билан зарарла-
нади. Ёғ, ҳаво, газ, бактериал ва бошқалар 
Э. фарқланадп. Ёғ Э.си йирик суяклар 
синганда ёки илик яллиғланганда қон 
томирлари йўлига ёғ томчилари туши-
шидан, газ Э.си қон таркибидаги газнинг 
қондан ажралиб чиқиши натижасида 
рўй беради. Бактериал Э.да бактерия ёки 
замбуруғлар тўплами томирлар йўлига 
тиқилиб қолади. Ички аъзолар ва ҳаракат 
аъзолари Э.сида қон айланиши бузиладн, 
бу инфаркт, гангрена ва бошқалар касал-
ликларга олиб келади. Э. ўпка, бронхлар 
травматик жароҳатланганда ҳам юзага 
кслади. Упка артерияси, томирлар, мия, 
юрак Э.си ўлимга сабаб бўлиши мумкин. 
ЭМБРИОГЕНЕЗ (эмбрион ва юн. 
— келиб чиқиш, туғилиш), Эмбрионал 
ривожланиш — кўп ҳужайрали орга-
низмларнинг индивидуал ривожланиш 
(онтогенез) даврларидан бири. Э. тухум 
ёки эмбрион пардаси ичида боради.