O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЭТНИК ГУРУҲ — муайян бир халқ 
(қабила, қабила иттифоқи, элатнинг) 
нинг парчаланиб алоҳида қисмларга 
бўлиниб кетиши натижасида вужуд-
га келадиган гуруҳ. Э.г.ни қуйидагича 
изоҳлаш мумкин: ўз халқидан (қабила, 
элат) ажралиб чиққан гуруҳ ва бошқалар 
халқлар таркибига кириб, узоқ муддат 
яшаб, шу халқнинг тили, хўжалик фаоли-
яти, урф-одатлари, турмуш тарзини қабул 

---

www.ziyouz.com кутубхонаси
247
қилиб, унга батамом сингиб, ўзларини 
шу халқ этник номи билан атайдиган 
бўлиб қолади.
Аммо шу билан бирга бу гуруҳ ўз 
этник номини ўтмишда қайси қабила, 
элатга мансуб эканлигини, баъзи анъ-
аналарни саклаб қолган бўлади. Мас, 
қипчоқлар 19-асрнинг 2-ярми — 20-аср-
нинг бошларида ўзбек халқининг тар-
кибида (ўз лаҳжалари, турмуш тарзи, 
маданий ҳаётидаги баъзи хусусият-
ларини сақлаб қолганликлари туфай-
ли) этн. гуруҳ бўлган бўлсалар, қозоқ, 
қирғиз, қорақалпоқ, туркман, бошқирд 
ва бошқалар халқлар таркибида ҳам улар 
(қипчоқлар) Э.г. ҳисобланган. Шу синга-
ри қанғли, уйшун ва бошқалар бир қанча 
бошқа қабилавий номлар ҳам юқорида 
эслатилган халқлар таркибида мавжуд 
бўлган. Булар ўз этник номлари билан 
қайси халқлар ичида бўлсалар, ўша халқ 
(қозоқ, қирғиз, қорақалпоқ, туркман, 
бошқирд ва бошқалар) номи билан атал-
ган.
Э.г. турмуш ва маданиятнинг баъзи 
жиҳатлари (тили, дини, моддий ва маъна-
вий маданиятини ўзига хос хусусиятлари 
ва бошқалар)ни сақлаган халқ (миллат)
нинг бошқа миллий гуруҳлар билан ара-
лашуви; элатга ўзининг айрим муҳим 
белгиларини сақлаган ҳолда қўшилиши 
натижасида, шунингдек, халқнинг бир 
қисми асосий этник ҳудуддан узоқ вақт 
узилиб қолиши оқибатида янги табиий 
географик шароитга тушиши натижасида 
хўжалик ва маданий ўзига хос хусусият-
ларга эга бўлиши билан вужудга келади.
Ад.: Шониёзов К., Ўзбек халқининг 
шаклланиш жараёни, Т., 2001.