|
Fomoz
Bul zammarrıq keselligi, birinshi qarawda, zıyansiz bolıp seziliwi múmkin. Ol o’siw dáwirdiń ekinshi yarımında rawajlanadı hám fomozning birinshi belgileri ósimlik japıraqlarındaǵı uǵımsız qara daqlar bolıp tabıladı.Paqalda mayda shar formasında ósiw gúzetiliwi múmkin.
Kartoshkanı qazıwda dıyxan túbir miywelerinen kesellik belgilerin tapa almaydı, biraq olar saqlaw waqtında payda boladı. Bul fomozning hiyle-focusı bolıp tabıladı. Órim-terimnen keyin, túbirlerde qurǵaqlay chirigan qaranǵi jerler payda boladı. Olardıń diametri 5 sm ga etiwi múmkin, hár bir kartoshkada geyde bir emes, bálki bir neshe daqlar boladı. Eger bunday kartoshka kesilgen bolsa, ol jaǵdayda siz tásirlengen hám saw toqımalar ortasında anıq shegaranı kóriwińiz múmkin.
Kesellikke qarsı profilaktika usılları menen gúresiw usınıs etiledi. Onıń ushın urıwlıq kartoshkaları jerge sińip ketiwden aldın arnawlı preparatlar menen, mısalı, " Maksim" menen islew beriledi. Qayta islewden keyin, nál materialları quritiladi hám egiledi.
BIYDAY KESELLIKLERI
SHAN'LI QARA KUYE
Masaqlanıw dáwirinde ko'rine baslaydı. Kesellik nátiyjesinde
masaqlar kuygenga uqsap qaladı, qara teliospora massası qáliplesedi, masaq ólshemi kúshli túrde qisqaradı, kesellik menen tek ǵana onıń ózegi zálellanbeydi. Japıraq qinidan zálellengen masaq chiqa baslaǵanda teliospo-ralar massası juqa ashıq qabıq ishinde boladı, keyinirek olar demde jarılıp ketedi hám teliosporalar ańsat usha baslaydı.
Kesellik qozǵawtıwshısı - Ústilago tritici Jens zamarıqı.
Telio-sporalari mayda, sharsimon, geyde múyeshtegi yamasa sozinqi, dia-metri 5-9 mkm, gúńgirt-qon'ir , qabıǵı mayda tikensheler menen oralǵan . Keselleniw
tiykarınan gúllew dáwirinde júz boladı. Gulning analıq
tumsıqchasiga túsken teliosporalar ósedi hám diploid gifa payda etedi, keyininen shań -ne naylari menen yamasa ǵárezsiz túrde túynekke jetip baradı. Zamarıq gifalari túynekke onıń maydanınan xam kirip keliwi múmkin. Tuqimbortik
Ham keselleniwi gúzetiledi, bunda ol nobid bolmaydı hám bo'rtiginda zamarıq gifalari bolǵan derlik normal dán qáliplesedi. Murtakdan tısqarı mitseliy urıw qobi-g'i, perikarpiy, aleyron qatlam hám endospermgacha kirip barıwı múmkin.Masaqlanıw dáwirinde ko'rina baslaydı. Kesellik nátiyjesinde masaqlar shan'langanga uqsap qaladı, qara teliospora massası
qáliplesedi, masaq ólshemi kúshli túrde qisqaradı,
kesellik menen tek ǵana onıń ózegi zálellanmaydi.
Japıraq qinidan zálellengen masaq chiqa baslaǵanda
teliospo-ralar massası juqa ashıq qabıq ishinde boladı,
keyinirek olar demde jarılıp ketedi hám teliosporalar ańsat uaha baslaydı.
.Kesellik qozǵawtıwshısı - Ústilago tritici Jens zamarıqı.
Telio-sporalari mayda, shar tarizli , geyde obal yamasa Sozinqi, diametri 5-9 mkm, gúńgirt-qonir, qabıǵı mayda tikensheler menen oralǵan. Keselleniw tiykarınan gúllew dáwirinde júz boladı. Guldin’ analıq tumsıqchasiga túsken teliosporalar ósedi hám diploid gifa payda etedi, keyininen shań -ne naylari menen yamasa ǵárezsiz túrde túynekke jetip baradı. Zamarıq gifalari túynekke onıń maydanınan xam kirip keliwi múmkin. Urıwpallaning xam keselleniwi gúzetiledi, bunda ol nobud bolmaydı hám bortiginda zamarıq gifalari bolǵan derlik normal dán qáliplesedi. Bo'rtikten tısqarı mitseliy tuqim qabi-g'i, perikarpiy, aleyron qatlam hám endospermgacha kirip barıwı múmkin.
Un shıq
Un shıq derlik barlıq biyday jetistiriwshi rayonlarda tarqalǵan. Keselliktiń ayriqsha beligsi -ósimliktiń jer ústki aǵzalarında aq órmekshisimon shań payda boladı hám waqıt ótiwi menen tig'iz upelek tarizli un kópshikaheleri formasına kiredi. Japiraqlarda un shıq daslep japıraq qinida gúńgirt daq ko'rinisinda ańlatpalanadı, keyinirekshań pútkil japıraq boylap, kóbinese onıń ústki tárepinde, geyde eki tárepinde ham tarqala bas-laydi. Ósimlik ósińki tárepke kesellik jańa payda bolǵan japıraqlar hám paqalga tarqaladı. Shań ólpeń tig'izlasadi, sarg'ish-kúlreńkóriniske kiredi, olarda qara noqatlar kórinisinde kleystotetsiylar qáliplesedi . Hawa rayi keselliktiń rawajlanıwı ushın qolay kelgen jıllarda shań ósimliktiń yukorigi bólimleri,sonday-aq masaqta xam payda bolıwı múmkin.
Kesellik qozǵawtıwshısı - Erysiphales rejimine tiyisli Erysiphe graminis DC. f. tritici Em. Marchal qaltalı zamarıqı.Mitseliysi ortalıq maydanında rawajlanadı. Gifalarining ushinda o'simlik maydanına jabısıp qalıw ushın tegis qalıńlıqkórinisindegi apres-soriylar qáliplesedi.Apressoriylardan Kletka ishine kirip ketetuǵın gaustoriylar shıǵadı. Japıraq maydanına parallel jaylasqan barmaq rarizli o'simteli ellipssimon qabarıqlıqqa iye bolǵan gaustoriylar járdeminde zamarıq ósimlikten azıq elementlardı ózlestir baslaydı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
