O‘rta maxsus, kasb–hunar ta’limi markazi «maktabdan va sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar tashkilotchisi» kasbi bo’yicha

III bo`lim. Gazlamalarning tarkibi, tuzilishi va xossalarini aniqlash

1-mavzu. Gazlamalarning tolaviy tuzilisharini o`rganish.

Laboratoriya ishi. Gazlamaning tolaviy tarkibi haqida ma`lumot.

Gazlamalarning tolaviy tarkibini aniqlash.

2-mavzu. Gazlamalarning to`quvchilik o`rilishlarini o`rganish.

Gazlamalarning to`quvchilik o`rilishlari. Gazlamaning o`lcham tasnifi, qalinligi, eni.

Laboratoriya ishi. Oddiy o`rilish namunalarini tayyorlash. Murakkab o`rilisharni mikroskop ostida ko`rish.

Mustaqil ish. Gazlamalarning o`rilish turlarini o`rganish.
3-mavzu. Gazlamalarning xossalari, ularni o`rganish.

Amaliy ish. Gazlamalarning fizik-mexanik, gigiyenik, tikish texnologiyasidagi xossalari va xususiyatlarini aniqlash. Dazmollab ko`rish.

Laboratoriya ishi. Gazlamaning fizik-mexanik xossalari: pishiqligi, uzayishi, g`ijimlanuvchanligi, draplanuvchanligini aniqlash. Gazlamaning gigiyenik xossalari: havo, suv o`tkazuvchanligi, issiqni saqlashini aniqlash.

Mustaqil ish. Gazlamalarning xossalarini to`liq o`rganish.
IV bo`lim. Tikuvchilik gazlamalarining xillari

1-mavzu. Ip va zig`ir tolali gazlama xillari

Tabiiy tolali gazlama xillari haqida ma`lumot.

2-mavzu. Kimyoviy tolali gazlama xillari va xossalari

Kimyoviy tolali gazlama xillari haqida ma`lumot.

Laboratoriya ishi. Gazlamalar to`plamidan kimyoviy tolali gazlamalarni aniqlash, xossalarini o`rganish.

Mustaqil ish. Gazlamalarni tolaviy tarkibiga ko`ra xillarga ajratish va kolleksiya tayyorlash.
V bo`lim. Trikotaj va noto`qima materiallar

1-mavzu. Tirikotaj va noto`qima materiallarni ishab chiqarish usullari.

Trikotaj va noto`qima materiallarni ishab chiqarish usullari, materiallarning tuzilishi, o`rilishi haqida ma`lumot.

2-mavzu. Trikotaj va noto`qima materiallarning xossalarini o`rganish.

Amaliy ish. Trikotaj va noto`qima materiallarning xossalarini va tikuvchilikda qo`llanilishini o`rganish. Trikotaj va noto`qima materiallar to`plash, fayl tayyorlash.
VI bo`lim. Kiyim detallarini biriktirish uchun qo`llaniladigan materiallar

1-mavzu. Biriktiruvchi materiallarni o`rganish.

Amaliy ish. Paxta, ipak, sintetik, metall iplar; ularni tikuvchilikda qo`llanish talablarini, yelimlar, yelim plyonka, qotirmali materiallarni o`rganish.

Mustaqil ish. Iplar yopishtiruvchi materiallar, qotirmali materiallar to`plamini yig`ish.

VII bo`lim. Astarli, isituvchi, bezak materiallari

1-mavzu. Astarli, issiq tutuvchi, mo`ynali, bezak materiallari,

kiyim furnituralarini o`rganish.

Amaliy ish. Astarli, issiq tutuvchi, mo`ynali, bezak materiallari, kiyim furnituralarini o`rganish.

Mustaqil ish. Astarli, issiq tutuvchi, mo`ynali, bezak materiallari, kiyim furnituralarini to`plash va kolleksiya tayyorlash, o`rganish.
VIII bo`lim. Tikuvchilik materiallarining sifatini nazorat qilish,

navlarga ajratish, saqlash

1-mavzu. To`qimachilik korxonasiga ekskursiya

Tikuvchilik materiallarining sifatini nazorat qilish, navlarga ajratish, saqlash usullarini ko`rish, o`rganish. Korxonada o`tkazilgan ekskursiya bo`yicha referat yozish.

Reyting asosida o`quvchilar bilimlarini baholash.
Tikuvchilik materialshunosligi fani bo`yicha amaliy, laboratoriya mashg`ulotlari va mustaqil isharni tashkil etish bo`yicha ko`rsatmalar

Tikuvchilik materialshunosligi fani bo`yicha amaliy va laboratoriya ishari har bir mavzu yakunida tavsiya etildi. O`qituvchi talabalar bilim saviyasi va o`qitish shart-sharoitlaridan kelib chiqib, bu ishlarni tashkil etadi. Amaliy va laboratoriya ishlarini tashkil etishda o`quvchilarga oldindan mavzular tavsiya etiladi va reja berish maqsadga muvofiq. Har bir o`tkazilgan amaliy ish albatta tekshirilishi va baholanishi lozim.

Amaliy va laboratoriya isharini tashkil etish o`quvchilarning mustaqil isharining davomi bo`lishi kerak.

Namunaviy mavzular rejasi

№	Fanning bo`limlari va mavzular nomi	Umumiy yuklama, soat
		Hammasi	Dars turi bo`yicha soatlar taqsimoti (auditoriya yuklamasi)						Mustaqqil ish
			Jami	Nazariy (ma`ruza)	Amaliy	Labaratoriya ishi	Seminar	Kurs ishi (loyihasi)
1	Kirish. Tikuvchilik materialshunosligi fanining maqsad va vazifalari.	2	2	2
I bo`lim. To`qimachilik tolalari
2	1-mavzu. To`qimachilik tolalari haqida umumiy ma`lumot. Tabiiy tolalarning turlarini, tuzilishini, xossalarini o`rganish.	4	2	2					2
3	2-mavzu. Kimyoviy tolalarning turlari, tuzilishi, xossalari.	2	2	2
II bo`lim. Gazlama olish texnologiyasi asoslari
4	1-mavzu. Kalava ip turlari, xossalari, nuqsonlari.	2	2	2
5	2-mavzu. To`quvchilik.	2	2			2
6	3-mavzu. Gazlamani pardozlash haqida umumiy ma`lumot va ularni o`rganish.	5	2	2					3
III bo`lim. Gazlamaning tarkibi, tuzilishi va xossalari
7	1-mavzu. Gazlamalarning tolaviy tuzilishlarini o`rganish.	2	2			2
8	2-mavzu.Gazlamalarning to`quvchilik o`rilishlarini o`rganish.	7	4	2		2			3
9	3-mavzu. Gazlamaning xossalari, ularni o`rganish.	9	6		2	4			3
IV bo`lim. Tikuvchilik gazlamalarining xillari
10	1-mavzu. Tabiiy tolali gazlamalar xillari.	2	2	2
11	2-mavzu. Kimyoviy tolali gazlamalar xillari, xossalari.	6	4	2		2			2
V bo`lim. Trikotaj va noto`qima materiallar
12	1-mavzu. Trikotaj va noto`qima materiallarni ishab chiqarish usullari.	2	2	2
13	2-mavzu. Trikotaj va noto`qima materiallarning xossalarini o`rganish.	2	2		2
VI bo`lim. Kiyim detallarini biriktirish uchun qo`llaniladigan materiallar
14	1-mavzu. Biriktiruvchi materiallarni o`rganish.	4	2		2				2
VII bo`lim. Astarli, isituvchi bezakli materiallar
15	1-mavzu. Astarli, issiq tutuvchi, mo`ynali, bezak materiallari, kiyim furnituralarini o`rganish.	4	2		2				2
VIII bo`lim. Tikuvchilik materiallarining sifatini nazorat qilish, navlarga ajratish, saqlash
16	1-mavzu. To`qimachilik korxonasiga sayohat.	2	2		2
	Jami: 57 soat	57	40	18	10	12			17

Amaliy mashg`ulotlarni o`tkazish uchun kerakli jihozlar

Tikuvchilik materialshunosligi fani bo`yicha o`tkaziladigan amaliy mashg`ulotlar uchun o`quv qurollari, darsliklar, qo`shimcha adabiyotlar, ommaviy axborot vositalari, gazlama bo`laklari, tikuvchilik ish qurollari kerak.

O`qitishning texnik vositalari

Radio, televizor, kodoskop, magnitafon, kompyuter, multimediya.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Kаdrlаr tаyyorlаsh milliy dаsturi. Tоshkеnt, Uzbеkistоn, 1997-y.

2. Tа`lim to`g`risidаgi O`zbеkistоn Rеspublikаsi Qоnuni. Tоshkеnt, 1997-y.

3.I.А.Kаrimоv. Bаrkаmоl аvlоd – O`zbеkistоn tаrаqqiyotining pоydеvоri, Tоshkеnt, 1997, «SHARQ» nаshiryot-mаtbаа kоnsеrni, 63-bеt

4. T.A.Ochilov., N.Abbasova va boshqalar. Gazlamashunoslik. – T.: 2003.

5. E.P.Malseva. Tikuvchilik materialshunosligi. – T.: 1986.

6. T.M.Poshshaxo`jayeva. Xizmat ko`rsatish mehnati. 5,6,7-sinflar. – T.: 1997.

Foydalanishga tavsiya etiladigan internet tarmog`i

1. 
   http:// ziyonet.uz/ru Tikuv materialshunosligi
   
2. 
   http:// www. Log-in.ru/books/24196/
   
3. 
   http:// www. Ozon.ru.
   
4. 
   http://ww. Upag.ru .
   
5. 
   http:// www.ru . wikipedia. Org/
   
6. 
   http:// www.cadrus.ru/disiger/literatura To`quvchilik adabiyoti
   
7. 
   http:// www. prosv.ru›Mеtоdikа prеpоdоvаniya kursа
   
8. 
   http:// www. jurnalik.ru/zhenskie/ Elektron moda jurnali
   
9. 
   http:// www.doc.uz
   

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

O`RTA MAXSUS, KASB – HUNAR TA`LIMI MARKAZI

Ro`yxatga olingan №KMD 3141602 – 2.08 “15” avgust 2012-yil

Vazirlikning 2012 yil 15 avgustdagi 332-1-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan

TIKUVchilik BUYUMLARINI LOYIHALASH, MODELLASH

VA BADIIY BEZASH
fanidan o`quv DASTURI

Fan dasturi Oliy va o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi tayyorlov yo`nalishlari bo`yicha Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2012-yil 24-iyuldagi 3-son majlis bayoni bilan ma`qullangan.

Fan dasturi 1-Toshkent Pedagogika kollejida ishlab chiqildi, bilim sohasi bo`yicha sho`ba kelishuvidan o`tkazildi (1-sonli kelishuv Bayoni 2012-yil 16-iyul).

Tuzuvchi:	M.G`ofurova	–	1-Toshkent pedagogika kolleji o’qituvchisi.
Taqrizchilar:	Q.Abdullayeva	–	Nizomiy nomli pedagogika universiteti katta o`qituvchisi, PFN
	M.Tursunxo`jayeva	–	1-Toshkent Pedagogika kolleji o`qituvchisi

Kirish

“Tikuv buyumlarini loyihalash, modellashtirish va badiiy bezash” fanidan tuzilgan ushbu dastur pedagogika kollejlarida bichish-tikish bo`yicha to`garak rahbarlarini o`qitish uchun mo`ljallangan.

Dasturda mavzular oddiydan murakkabga qaratilgan bo`lib, tikuvchilik texnologiyasi, tikuvchilik gazlamashunosligi, tikuvchilik jihozlari, gazlamaga badiiy bezak berish, ishlab chiqarish iqtisodiyoti, turmush nafosati, chizmachilik, tasviriy san`at, tarix, odam anatomiyasi va fiziologiyasi fanlari bilan uzviy bog`lanadi.

Tikuv buyumlarini loyihalash, modellashtirish va badiiy bezash fani bo`yicha to`garak tashkilotchisining bilim malakasiga qo`yilgan talablar: fanni o`tish texnologiyasida, O`zbekiston “Ta`lim to`g`risida” gi Qonunni va “Milliy dastur”ga amal qilish, mavzularning har birini zamon talabi, iqtisodga bog`lashda, fan bo`yicha Davlat talablariga mos kelishi kerak. Zamonaviy moda yo`nalishini milliy kiyimlarda qo`llanishi, yangi ishlab chiqarishlar va ularning faoliyati, yutuqlari asos qilib olinadi. Yangi tikuv jihozlari, uskunalari, ularning afzalliklari, yangi gazlamalar, ularning qo`llanishi haqidagi ma`lumotlar ham hisobga olinadi. Odam gavda tuzilishini o`rganish va kiyim tayyorlashda anatomiya, morfologiya, plastik anatomiya fanlarini mukammal o`rganish, gavdadan o`lchov olish texnikasini aniq bilish, turli kiyimlar asosiy andaza chizmalarini chiqarishda tahlil qila bilish, ijodiy va amaliy yondashish, kiyim eskizlarini tasavvur qila olish, chizmalarini aniq, toza, tartibli bajarish, texnik modellashtirishga qo`yilgan talablarni mukammal egallash asos qilib olinadi. Model tanlashda, avvalo, gazlamani tanlash, so`ng odam qiyofasiga moslash, uning yoshi va kiyinish madaniyatiga qarab qo`llash mahoratini egallashi lozim.

Fanni o`rganish natijasida o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga ega bo`lishlari kerak:

- gavdadagi nuqsonlarni ko`ra bilishi;

- gavdadan o`lchov olish texnikasini aniq bilish;

- kiyim eskizlarini tasavvur qila olish va chizmalarini aniq, toza, tartibli bajarishi;

- turli kiyimlarning asos chizmasini yaratishi;

- asosiy chizmalarni texnik modellashtirish va buyum andazasini tayyorlash;

- tayyor andazalarni gazlamaga optimal variantda joylashtirishni bilish;

- model tanlashda, avvalo, gazlamani tanlash, so`ng odam qiyofasiga moslash uning yoshi va kiyinish madaniyatiga qarab qo`llash mahoratini egallash;

- gavdadagi nuqsonlarni andazaga o`tkaza olish.
Fanni o`rganish natijasida o`quvchilar quyidagi bilimlarga ega bo`lishlari kerak:

- fanni o`tish texnologiyasida mustaqil O`zbekistonning “Ta`lim to`g`risida”gi Qonuni va “Kadrlar tayyorlash milliy dastur”i, Davlat ta`lim standarti talablarini bilishi;

- mavzularning har birini zamon talabi, iqtisodga bog`lashda fanning munosabatini aniq bilish;

- zamonaviy moda yo`nalishini, yangi ishlab chiqarishlar va ularning faoliyati yutuqlaridan xabardor bo`lish;

- yangi gazlamalar, ularning qo`llanishi haqidagi ma`lumotlarga ega bo`lish;

- yangi loyihalash usullarining qo`llanishi haqidagi ma`lumotlarga ega bo`lish;

- odam gavda tuzilishini mukammal o`rganish, undan o`lchovlar olish qoidalarini aniq bilishi kerak.
Fanning o`quv rejasidagi boshqa fanlar bilan o`zaro bo`g`liqligi,

uslubiy jihatdan uzviyligi va ketma-ketligi

Ushbu fanni o`zlashtirish uchun o`quvchi “Umumta`lim” fanlaridan anatomiya, kimyo, matematika, chizmachilik, tasviriy san`at, “kasbiy ta`lim” fanlaridan tikuvchilik gazlamashunosligi, tikuvchilik jihozlari, tikuvchilik texnologiyasi, zardo`zlik, gazlamaga badiiy ishlov berish kabi fanlarni chuqur o`zlashtirgan bo`lishlari talab etiladi. O`quv rejaga ko`ra yuqorida keltirilgan fanlar, tikuv buyumlarni loyihalash, modellash fani bilan birgalikda o`zlashtirilishi lozim.

Fanni o`qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalari bo`yicha tavsiyalar

Bugungi kunda boshqa iste`mol mahsulotlari kabi kiyimga nisbatan yanada yuqori talablar qo`yilmoqda. Kiyimlarni loyihalash jarayonida ishlab chiqilayotgan kiyimning zamonaviyligi, shakli, detallari, ularning mutanosibligi, bezaklar hamda buyum chizmasini chizishda foydalaniladigan hisoblash formulalari. Kiyimning tayyor holda kerakli shaklni ta`minlovchidetallarining grafik usullari yordamida qurish nazarda tutiladi.

• 
  Ishlab chiqarishga oid fanlarni o`rgatish jarayoni turli xildagi ko`rgazmali o`quv qurollarini ko`rsatish bilan, darsdagi amaliy ishlari va ishlab chiqarish korxonaridagi amaliyot ishlarining o`zaro uzviy bog`langanliklari bilan olib borilishi lozim.
  
• 
  “Tikuv buyumlarini loyihalash” fanidan dars berishda buyum – kiyimlarga oid barcha ko`rgazmali texnik vositalari, andaza tayyorlashga kerakli bo`lgan ish qurollari (chizg`ichlar, lekalolar, qog`zlar, o`lchash vositalari) bo`lishi lozim.
  
• 
  Ta`lim berishning zamonga xos texnik vositaridan - slaydlar, multimediya va boshqa kompyuter dasturlaridan foydalanishi kerak.
  
• 
  Ma`lumki, ta`lim – ikki yoqlama jarayon. Bu jarayonda pedagog ham, o`quvchi ham faol bo`lishi kerak. Pedagog tomondan berilayotgan materialdan amaliy ishda ijodiy foydalanish didni, tadbirkorlikni rivojlantirishga, kiyinish madaniyati tushunchasini kengaytirishga, kasbiy bilimlarni chuqurlashtirishga yordam berishi kerak va o`quvchilar tomonidan bu axborotlar qanday qabul qilinayotganligini, “Teskari aloqa - bilim olish” yuzaga kelayotganligiga ishonch hosil qilishi kerak.
  

Kirish. Fanning maqsad va vazifalari.

Tikuvchilik buyumlarini loyihalash, modellashtirish va badiiy bezash fanining “Ta`lim to`g`risida”gi Qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dastur”iga asoslanganligi, uning maqsadi va vazifasi haqida.

Davlatimizning rivojlangan davlatlar qatoriga o`tishida yosh avlodning tafakkurini, badiiy didi, madaniyati, ma`naviyatini o`stirishda fanning tutgan o`rni. O`zbek milliy madaniyati va iqtisodini rivojlantirishda kichik, o`rta, qo`shma korxonalarning, modalar uyi xodimlarining ijodiy faoliyatlari. Kiyimning vazifasi, kelib chiqishi va rivojlanishi, unga qo`yilgan talablar, tasnifi haqida ma`lumot.