O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

114-mashq. O‘qing. Uyushib kelgan to‘ldiruvchilarni toping, qanday ifodalanganiga va bog‘langanligiga e’tibor bering.
1. Insonlar ongida ona tabiatga mehr, yer, suv, olovni e’zozlash ustuvor bo‘lgan. 2. Olgan bilim va tajribangiz, odob-axloq, kasb-hunar bobidagi kamo­lin­giz faqat yaxshilikka, bunyodkorlikka buyur­sin, avvalo. O‘zingizga, butun el-yurtimizga baxt-u saodat keltirsin. 3. Respublikamiz maktablari o‘quvchi hamda o‘qituvchi­larini darsliklar va o‘quv qo‘llanmalari bilan ta’minlashni ko‘ngil­dagidek yo‘lga qo‘yaylik. 4. Qizlar urchuq bilan charxda ip yigirish, mato to‘qish, liboslar tikishni ham bilishlari lozim. («Avesto») 5. Yurtni balo-qazodan himoya eta oladigan o‘g‘lonlarga, yaxshi kelajak, porloq hayotni ravshan ko‘z bilan ko‘ra oladigan pok niyat avlodlarga olqishlar bo‘lsin. («Avesto») 6. «Avesto»da yigitlar kurash tushishni, chavan­doz bo‘lishni, mol boqa olishni, chorvani yirtqich hayvon va qaroqchilardan muhofaza qila bilishni o‘rga­nishlari shartligi aytiladi. 7. Ona-Vatanga muhabbat, xalq, millat birligi, uning kelajak istiqboli, hayot farovonligi va tinchligini dildan jo‘shib kuyladilar. (Gazetadan)


115-mashq. O‘zingiz Said Ahmad asarlaridan uyushiq to‘ldiruvchilarga misollar topib yozing.


116-mashq. Ko‘chiring. Gaplardagi uyushiq aniqlovchi­lar­ni toping. Nutqda qanday ahamiyati borligini tushuntiring.

1. U to‘qayzorda sassiq alaflarning, qamishlar­ning, gulni pay­hon qiluvchi to‘ng‘izlarning ko‘pligidan ajablanmaydi. 2. Ikki kundan so‘ng uning xona­siga hali yigirmaga to‘lmagan qiz bilan yoshi ellikdan oshgan, odmi kiyin­gan, qotmadan kelgan ayol kirib keldi. Uning sho‘xligi, o‘yinqaroqligi bili­nib turibdi. 3. Sochlari jingalak, rangi oq-sariqqa moyil, ko‘zlari o‘tkir boquvchi tabib yigit «Nima gap? Qayeringiz og‘riyapti?» deb ham o‘tirmay, avval Zaynab­ning ikki kaftini ko‘rdi, tirnoqlarini ohista ezdi, so‘ng bilak tomi­rini ushlab, boshini quyi egganicha, nimanidir ziyraklik bilan tinglayot­ganday jim qoldi. 4. Bevaning, ayniqsa, tirnoqqa zor beva­ning zorli, g‘amli ohlariga tun qanday chidar ekan, zamin-u samo qanday chidar ekan? (Т.Malik)

117-mashq. She’rni yozing va yod oling. Uyushib kelgan sifatlovchi aniqlovchilarni toping hamda uyushiq sifatlovchilar bilan uyushmagan sifatlovchi­lar­ning farqini tushuntiring.

AYOL

Fikri yodim tortar chulg‘aydi xayol,
Munis-u mukarram o‘zingsan, ayol!
Тog‘dayin suyanchiq, ham jufti halol,
Vafodor, yelkadosh o‘zingsan, ayol!

Zukkolikda Тemur aqlin etgan lol,

Donish-u tadbirkor o‘zingsan ayol!
Yog‘iylar qaddini eta olgan dol,
Yurtiga fidoyi o‘zingsan, ayol!
Sheroziy kuylagan oy yuz, qora xol,
Qamarni dog‘ etgan o‘zingsan, ayol!
Barchaga barobar tilagan iqbol,
Oq ko‘ngil, soddadil o‘zingsan, ayol!

Mehringdan topmishlar daholar kamol,

Farzandlar ilohi o‘zingsan, ayol!
Bu dunyo ne uchun bilmaydi zavol,
Olamni asrovchi o‘zingsan, ayol!
(Shukur Dadash)