O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Yo‘ldoshev, SÍ. Mamatqulov, F. Yo‘ldoshev iqtisodiyot nazariyasi

15.14. Soliqqa tortish tamoyillari
Soliqqa tortish tamoyillari, odatda, har bir davlatning oliy
organlari tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlangan qonunlarda
ko‘rsatiladi. O‘zbekiston Respublikasining qonunchiligida soliqqa
tortishning to‘rt tamoyili ko‘rsatilgan:
1. Manbalaridan qat’i nazar, hamma daromadlarni soliqqa
tortish majburiydir;
2. Umumiy davlat soliq siyosati atrofida hamma darajadagi
ma’muriy hududlarning soliq faoliyatidagi mustaqilligini hisobga
olib yagona umumdavlat soliqqa tortish siyosatini yuritish;
3. Faoliyati muhim ijtimoiy, iqtisodiy, ekologik muammolarga
hamda xo‘jalik yuritishning ilg‘or shakllariga qaratilgan faol
ishlovchi korxonalar imtiyozlar tizimi orqali soliqlarning rag‘batlan-
tiruvchi rolini ta’minlash;
4. Soliq to‘lovlari bo‘yicha deklaratsiyalar, tekshirishlar va
reviziyalar o‘tkazish qonunchiligini buzganlarga iqtisodiy jazolar
qo‘llash bilan moliyaviy nazorat o‘rnatishdan iborat.
Lekin jahon soliq qonunchiligida iqtisodchi va huquqshunos
olimlar soliqqa tortishning quyidagi besh tamoyili bo‘lishini ko‘r-
satib o‘tishgan:
1. Òenglik va samaradorlik.
2. Soliqqa tortishda aniqlik va osonlik.
3. Soliqqa tortishning arzonligi.
4. Soliqqa tortishning xazinaviy samaradorligi va egiluv-
chanlik.
5. Soliqqa tortishda ijtimoiy adolat.
O‘zbekiston Respublikasi soliq tizimi o‘z tamoyillariga ega
bo‘lib, ular:

har bir shaxs (yuridik va jismoniy shaxs) qonunlarda belgilan-
gan soliqlarni to‘lashga majbur ekanligi;

soliqlar davlat va jamiyat faoliyatini moliyaviy ta’minlash
uchun joriy etilishi;

soliqlar siyosiy, diniy, g‘oyaviy, etnik yoki boshqa shunga
o‘xshash mulohazalarga ko‘ra, joriy etilishi mumkin emasligi;

qonunda ko‘zda tutilmagan soliqlarning joriy etilishiga yo‘l
qo‘yilmasligi kabilardan iborat.

---

297