O`quv –uslubiy qo`llanma toshkent 2012 tursunoy ziyadova

9-mavzu. Leksika bo’limini o’rganish metodikasi
Asosiy savollar
1. Maktab ona tili kursida "Leksika" bo’limining o’rni va vazifalari.
2. "So’zshunoslik" bo’limini o’rganishda o’quvchilarning so’z boyligini
oshirish va nutqini rivojlantirish imkoniyatlari.
3. "So’zshunoslik" bo’limini o’rganishda o’quvchilarnn nutq uslublari bilan
tanishtirish.
4. So’zning lug’aviy maydoni tushunchasi va undan tilni tizimli o’rganish, sathlararo va fanlararo aloqadorlik tamoyillarida foydalanish
Fanni o’rganish texnologiyasi
. Leksika bo’limini o’rganish metodikasi mavzusidagi ma’ruza mashg’ulotining texnologik xaritasi

TG’R	Bosqichlar va bajariladigan ish mazmuni	Amalga oshiruvchi shaxs,vaqt
1	1.Tayyorlov bosqichi: Dars maqsadi: Ona tili metodikasi tarixi haqida ma’lumot beradi. 1.2. Identiv o`quv maqsadlari: 1.2.1. Sharq mutaffakirlari nutqiy faoliyat haqida. 1.2.1. O’zbek tili o’rganish metodikasining shakllanish tarixini aytib beradi. 1.2.3. Ta’limga ilg’or pedagogik texnologiyalarni joriy etish haqida umumlashtiruvchi xulosa chiqaradi . 1.2.4. Matn yaratish ko’nikmalarini shakllantirish kommunikativ savodxonlik garovi Asosiy tushuncha va iboralar: nutqiy faoliyat, til o’rganish usuli, notiqlik texnologiyasi. O’zbek tili o’rganish metodikasining shakllanish tarixi. 1.3. Dars shakli : Guruh va mikroguruhlarda. 1.4. Asosiy metod va usullar: suhbat, hikoya, baxs-munozara. 1.5. Kerakli jihoz va vositalar: videoproektor, tarqatma mater-lar	O`qituvchi
2	O’quv mashg’ulotni tashkil qilish bosqichi: 2.1. Mavzu e’lon qilinadi. 2.2. Ma’ruzaning asosiy qismlari bayon qilinadi	O`qituvchi 15 minut
3	Guruhda ishlash bosqichi: 3.1.Talaba savollariga javob beriladi. 3.2. Ma’ruza bo’yicha nazorat test savollari tuzish. 3.3. Test savollarini guruh oldida himoya qilish.(nutq madaniyati shakllantiriladi, egallangan BKMlar darajasi aniqlanadi)	O`qituvchi Talaba 40 minut
4	BKMlarni mustahkamlash va baholash bosqichi. 4.1. Og’zaki so’rov. 4.2.Kurs oldiga qanday maqsad va vazifalar qo’yilgan? 4.3.MYaKSh. “Til o’rganish metodikasi” nomli matn yarating. 4.4.Eng faol talabalar baholanadi.	O`qituvchi 15 minut
5	O’quv mashg’ulotlarini yakunlash bosqichi: 5.1.Talabalar bilimi sinaladi, 5.2.Mustaqil ish topshiriqlari beriladi. 5.3.O’qituvchi darsda erishilgan natijalarni tahlil qiladi, xulosa chiqariladi	O`qituvchi 10 minut

O’quvchilar "Leksika" bo’limi orqali tilning lug’at boyligi bilan tanishadilar. Mazkur bo’lim "So’zning o’z va ko’chma ma’nolari", "Ma’nodosh (sinonim) so’zlar", "Uyadosh so’zlar", "Shakldosh so’zlar", "Talaffuzi yaqin, ma’nosi farq qiluvchi (paronim) so’zlar", "Tarixiy so’zlar", "Eskirgan so’zlar", "Yangi paydo bo’lgan so’zlar", "Kasb - hunarga oid so’zlar", "Shevaga oid so’zlar", "Atamalar", "Olinma so’zlar", "Ibora va tasviriy ifodalar" singari mavzularni o’z ichiga qamrab oladi.
Maktabda "So’zshunoslik" bo’limini izchil kurs sifatida o’rganish juda katta ta’limiy ahamiyatga ega. Mazkur bo’limni o’rganishning ta’limiy ahamiyati shundaki, o’quvchilar tilning asosiy birligi - so’z haqidagi ta’limot bilan tanishadilar.Ularning tilni bir butun tizim sifatida tushunishlari hamda o’zlashtirishlariga imkon tug’iladi. Zero, leksika tilning barcha bo’limlari bilan uzviy bog’liq bo’lib, shu bo’limlarni o’rganishda izchillik bilan amalga oshiriladi.
Maktabda "Leksika" bo’lnmini o’rganishdan ko’zlanadigan asosiy maqsad o’quvchilarni o’zbek adabiy tilining so’z xazinasiga olib kirish, ularning so’z zaxirasini oshirish va so’zdan to’g’ri hamda o’rinli foydalanish malaka-larini rivojlantirishdan iboratdir.
"Leksika" bo’limini o’rgashnishda quyidagi vazifalar hal qilinadi:
- so’zning shakl va ma’no qirralarini tushunish;
- o’quvchilar nutqidagi kam iste’mol so’zlarni seriste’mol so’zlarga aylantirish; ularning lug’at zaxirasini yangi so’zlar bilan boyitish;
- o’quvchilarda amaliy - stilistik malakalarni takomillashtirish;
- nutq uslublarini farqlashga, aynan bir narsa, voqea -hodisani oddiy,badiiy va ilmiy uslublarda bayon qilishga o’rgatish;
Yangi tushunchasi ostida tilning lug’at fondida mavjud bo’lib, yozuvchining so’z zaxirasida bo’lmagan so’zlar tushuniladi.
- nutq sharoitiga mos ravishda so’z tanlash malakalarini kengaytirish;
- turli izohli lug’atlar bilan ishlash malakalarini hosil qildirish.