O’quv materiallar

Aktinomitsetlar - mikroorganizmlar bo‘lib, o‘zida ham bakteriya ham zamburug‘larning hususiyatlarini jamlagandir.
Tuzilishi va biokimyoviy hususiyatlariga ko‘ra aktinomitsetlar bakteriyalarga o‘xshashdir, ko‘payish harakteriga, gifalar va mitselliylar hosil qilishiga ko‘ra zamburug‘larga o‘xshashdir.
Achitqilar
Bir hujayrali harakatsiz mikroorganizmlar bo‘lib, kattaligi 10-15 mkm dan oshmaydi.
Achitqilarning hujayra shakli ko‘pincha dumaloq yoki ovalsimon, kam hollarda tayoqchasimon va o‘roqsimon bo‘ladi.
Achitqilarning hujayra tuzilishi zamburug‘larga o‘xshash bo‘lib, yadro va vakuoliyalarga egadir. Achitqilarning ko‘payishi kurtaklanish, bo‘linish va sporalar orqali amalga oshadi.

1.45-rasm. Achitqilar

Achitqilar tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, ularni tuproqda va o‘simliklarda, shakar tutgan ozuqa mahsulotlarida, turli sanoat chiqindi mahsulotlarida uchratish mumkin.

Ozuqa mahsulotlarida achitqilarni ko‘payishi ularni buzulishiga, achishiga va bijg‘ishiga olib keladi.
Achitqilarning ba’zi turlari shakarni etil spirtiga va karbonat angidridga o‘zgarishiga sababchi bo‘lishi mumkin.
Bu jarayon spirtli achish deb nomlanib oziq-ovqat va vino ishlab chiqarish sanoatida keng qo‘llaniladi.
Achitqilarning ba’zi kandida turlari insonda – kandidoz kasalligini keltirib chiqaradi⁴⁹.
Mikroorganizmlarni biotexnologiyada qo‘llanishi.
Tabiatda mikroorganizmlarning katta miqdori mavjud bo‘lib, ularning barchasi biror bir mahsulotni sintezlashga yoki ma’lum reaksiyalarni amaga oshirishga qodirdir. Aynan shu hususiyati biotexnologiyada keng qo‘llaniladi.
Biroq, shulardan faqat 100 yaqin mikroorganizmlar amaliy jihatdan qo‘llanib kelinadi (bakteriyalar, zamburug‘lar, achtqilar, viruslar, suv o‘tlari).
Fermentlarni ishlab chiqarish
Hozirgi vaqtda mikroorganizmlar quyidagi ishlab chiqarish sohalarida qo‘llanib kelinadi:
- ozuqa oqsil moddalarini ishlab chiqarishda;
- havoni va oqava suvlarni tozalashda;
-qishloq-ho‘jaligi zararkunandalari bilan biologik usulda kurashishda;
- davolovchi preparatlarni olishda;
- sanoat chiqindilarini yo‘qotishda.