O’quv materiallar

22­MA’RUZA
ANTIBIOTIKLAR. KLASSIFIKATSIYASI, TASNIFI, OLINISH TARIXI. ANTIBIOTIKLARNING OLINISH MANBALARI, QO‘LLANILISHI, ISHLAB CHIQARILISHI.
Ma’ruza rejasi
1. Antibiotiklar. Klassifikatsiyasi, ta’rifi, ochilish tarixi.
1.1. Antibiotiklar klassifikatsiyasi.
1.2. Antibiotiklar tarifi.
1.3. Antibiotiklarni olinish tarixi.
2. Antibiotiklarni olish manbalari.
3. Antibiotiklarni qo‘llanishi. Antibiotiklarni nojo‘ya ta’siri.
4. Antibiotiklarni ishlab chiqarish.
4.1. Antibiotiklarni olinish usullari.
4.2. Antibiotiklar olinishining texnologik jarayoni.
4.3. Antibiotiklarni boshqa dori vositalari bilan birga ishlab chiqarish imkoniyati.
4.4. Modifikatsiyalangan antibiotiklarni olish.


Tayanch iboralar: Biotexnologiya, biologik faol moddalar, antibiotiklar .


Antibiо́tiklar (yunoncha. ἀντί - qarshi + βίος - hayot) – mikroorganizmlar tomonidan sintezlanadigan moddalar bo‘lib, ularning hosilalari va analoglari bo‘lishi mumkin, bu gurux moddalarini kimyoviy sintez yo‘li bilan yoki tabiiy manbalardan sintezlab olish mumkin bo‘ladi (hayvon to‘qimalari va o‘simliklar). Antibiotiklar organizmda kasallik qo‘zg‘atuvchilariga nisbatan tanlovchan ta’sir etishi mumkin (bakteriyalar, zamburug‘lar, sodda mikroorganizlar, viruslarni) yoki yomon ta’sirdagi shishlarni (rak hujayralarini) o‘sishini bostirib turishi mumkin.
Antibiotiklarni bir yilda ishlab chiqariladigan hajmi bir necha yuz ming tonnani tashkil etadi. Bir yillik mahsulot narxi 19 mlrd. dollarni tashkil etadi.
Antibiotiklar ta’siri natijasida inson organizmining mikroflorasi o‘zgarib ketgan. Antibiotiklarni 50 yil davomida rivojlanishi natijasida mikroorganizmlarning ularga nisbatan rezistentligi oshgan.
Antibiotiklar bir turdagi mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiqarilib ikkinchi turdagi mikroorganizmlarning yoki shish hujayoralarini o‘sishini pasaytiradigan moddalardir⁵¹.