O’quv darslik

Ba'zi silga qarshi vositalarning kimyoviy tuzilishi
Izoniazidning asosiy miqdori va uning o‘zgarishidan hosil bo‘lgan 
mahsulotlar 1 kun davomida asosan buyrak orqali ajraladi. 
Izoniazidni silning barcha shakllarida qo‘llashadi. Preparatni odatda 
ichishga beriladi, ba'zan to‘g‘ri ichakka kiritiladi (rektal). Zaruriyat tug‘ilganda 
uni tomir yoki mushak ichiga kiritish mumkin (u suvda yaxshi eriydi). Izoniazid 
eritmalarini seroz bo‘shliqlar va yiring yo‘llarini chayish uchun ham ishlatiladi.
Izoniazidni qo‘llash xilma-xil noxush ta'sirotlar rivojlanishi bilan kechadi. 
Izoniazidning asosiy salbiy xossasi bu uning neyrotoksikligidir. U asosan 
nevritlarda, shu jumladan, ko‘rish nervini jarohatlanishida namoyon bo‘ladi. 
MNS tomonidan ham noxush o‘zgarishlar kuzatilishi mumkin (uyqusizlik, ruhiy 
buzilishlar, xotirani buzilishi, muvozanatni buzilishi). Ba'zi bemorlarda og‘iz 
qurish, ko‘ngil aynash, qayt qilish, qabziyat, yengil anemiya yuzaga keladi. 
Allergik reaksiyalar nisbatan kam uchraydi. Ba'zi holatlarda terida o‘zgarishlar, 
istmalash, eozinofiliya bo‘ladi. 
Izoniazidning ko‘p noxush ta'sirotlari aminokislotalarning xilma-xil 
almashinuvi uchun koenzim bo‘lgan piridoksalfosfatni (2-chizma) hosil bo‘lish 
jarayonining susayishi bilan bog‘liqdir. Shundan kelib chiqqan holda, noxush 
ta'sirotlarni oldini olish uchun (masalan nevritlarni) izoniazid bilan birgalikda 
piridoksin (vitamin V
6
) beriladi. 
Allergik reaksiyalarni allergiyaga qarshi vositalarni qo‘llash orqali 
bartaraf etiladi.

---

- 897 -
(+) – rag‘batlantiruvchi ta'sir (-) – susaytiruvchi ta'sir 
2-chizma
. Izoniazid ta'sirining yo‘nalishi 
Izonikotin kislotasini gidrozidi unumlariga ftivazid, metazid, eruvchan 
salyuzid ham mansub. Ularning barchasi izoniazidga nisbatan faolsizroq va unga 
nisbatan hyech qanday ustunlikka ega emaslar. Ularni kamdan-kam, izoniazidni 
ko‘tara olmaslik holatlarida qo‘llashadi.