O’quv darslik

 
Preparatlar 
Nomi 
Kattalar 
uchun 
o‘rtacha 
terapevtik 
doza kiritish yo‘li 
Chiqarish shakli 
Biyoxinol-
Biiochinolum
Mushak ichiga 2 ml (2-
3 kunda 1 marta) 
100 ml flakonlarda 

---

- 890 -
Bismoverol-
Bismoverolum 
Mushak ichiga 1,5 ml 
(1 xaftada 2 marta) 
100 ml flakonlarda 
 
MUSTAQIL TAYYORLASH UCHUN SAVOLLAR 
1.Sulfanilamid preparatlarning tasnifi qanday? 
2. Sulfanilamidlarning ta'sir mexanizmi qanday? 
3. Qaysi sulfanilamid preparatlar va nima uchun peshob yo‘li xastaliklarida 
samarador? 
4. Me'da-ichak traktidan yaxshi so‘riluvchi sulfanilamidlarning nojo‘ya ta'sirlari 
bormi? 
5. Ftalazolning ta'sir mexanizmi qanday? 
6. Baktrimning ta'sir mexanizmi qanday? 
7. Nalidiksiv kislotasi FKsiga xos bo‘lgan qanday belgilarni bilasiz? 
8. Ftorxinolon unumlariga qaysi preparatlar kiradi? 
9.Nitroksolinni qo‘llashga qanday ko‘rsatmalarni bilasiz? 
10.Furazolidon va furadoninni FKsida farq bormi? 
11. Xinoksalin unumlariga qaysi preparatlar kiradi? 
12. Zaxmni davolashda qanday guruh preparatlari qo‘llaniladi? 
13. Biyoxinol va bismoverol antimikrob ta'sir spektri qanday? 
14. Zaxmning kechgi bosqichlarida qaysi preparatlar qo‘llaniladi? 
 
SILGA QARSHI VOSITALAR 
 
Silni medikamentoz davolashda asosiy o‘rinni ximioterapevtik vositalar 
egallaydi. Ularga quyidagi preparatlar mansub: 
A. Sintetik vositalar 
Izonizid Etionamid 
Etambutol Protionamid 
Natriy para-aminosalitsmlat kislotasi (PASK) Pirazinamid 
Bepask Tioatsetazon 

---

- 891 -
B. Antibiotiklar 
Rifampitsin Sikloserin 
Streptomitsin sulfat Kanamitsin sulfat 
Streptomitsinning xlor kalsiyli kompleksi Florimitsin sulfat 
Antimikrob ta'sir spektri bo‘yicha qayd etilgan guruhlar bir-biridan jiddiy 
ravishda farq qiladilar. Sintetik vositalar faqat sil mikobakteriyasiga ta'sir 
ko‘rsatadi (ba'zi birikmalar moxov qo‘zg‘atuvchisiga ham ta'sir etadi). Boshqa 
mikroorganizmga ular ta'sir etmaydilar. Shu bilan bir qatorda silni davolashda 
qo‘llaniladigan antibiotiklar keng antimikrob ta'sir spektriga egadirlar (4- rasm) 
_____________________________ 
1
Milklarni yallig‘lanishi. Lotinchada gingiva – milk 
2 
Og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatining yallig‘lanishi. Grekchada stoma-og‘iz 
Silga qarshi vositalar asosan bakteriostatik ta'sir ko‘rsatadi. Ammo ba'zi 
preparatlar ma'lum konsentratsiyada bakteriotsid ta'sir etadilar (izoniazid, 
rifampitsin, streptomitsin).
Sil ximioterapiyasining davomli bo‘lishidan kelib chiqqan xolda uning 
qo‘zg‘atuvchisining dorilarga chidamlilik orttirish muammosi katta ahamiyat 
kasb etadi. Umuman olganda, sil mikobakteriyasi hamma preparatlarga 
chidamlilik orttiradi. Ammo ba'zilari (rifampitsin, streptomitsin)ga tez 
rivojlanadi, ba'zilariga esa nisbatan sekinroq rivojlanadi (masalan para-
aminosalitsilat natriyga).
Chidamlilikni rivojlanishini sekinlashtirish maqsadida odatda 2-3 ta 
preparatlarni birgalikda (kombinatsiya) qo‘llashadi. Davolashning avvalida 2-3 
ta preparatni shunday birga qo‘llashning yana bir zaruriyati shundan iboratki, 
kasallikni qo‘zg‘atuvchisining dorilarga bo‘lgan sezgirligi hali noma'lum bo‘ladi 
va uni aniqlash faqat 1-2 haftadan keyin amalga oshirilishi mumkin.
Shu sabab ximioterapiyani bateriologik tekshirishlar natijasini kutmay 
boshlab yuboriladi. Odatda bu yaxshi, kerakli natija beradi, chunki sil 

---

- 892 -
mikobakteriyasining bir vaqtda 2-3 ta preparatga chidamlilik orttirgan shtamlari 
nisbatan juda kam uchraydi. 
Silni dori vositalari bilan davolashning mushkullashtiradigan yana bir jihati 
noxush ta'sirotlarning rivojlanishidir. Ular tabiatiga ko‘ra allergik va noallergik 
bo‘lishi mumkin (10-jadval).
Bundan tashqari, antibiotiklarni qo‘llaganda superinfeksiya yuzaga kelishi 
mumkin. Afsuski, ma'lum silga qarshi vositalarni deyarli hammasi noxush ta'sir 
rivojlantiradilar, faqat ularning yo‘nalishlari va soni bir xil emasligi bilan 
farqlanadi. Ba'zilari taxdidli bo‘lib (gepatotoksik, nevrotoksik, qon hosil 
bo‘lishini susayishi, neyrotoksik) preparatni qo‘llashni to‘xtatishga asos bo‘ladi.

---

- 893 -