O‘pka to‘qimasini zichlashish sindromini mexanizmi

---

O‘pka to‘qimasini zichlashish sindromi (krupoz va o‘choqli pnevmoniya 
misolida). O‘pkada bo‘shliq sindromi (O‘pka abssessi va bronxoektaz 
kasalligi misolida). Diagnostika. Etiologiyasi va patogenezi xaqida umumiy 
tushuncha. Asosiy davolash prinsiplari. 
 
O‘pka to‘qimasini zichlashish sindromini mexanizmi. 
O‘pka to‘qimasi zichlashishi asosan alveolalar zararlangan o‘pka soxasi 
yallig‘lanish ekssudat bilan boradigan yaliglanish jaraenida kuzatiladi.Alveolalar 
kon Bilan tulishi mumkin(o‘pka infarqti). Shu bilan birga o‘pka bo‘laklarida 
biriktiruvchi to‘qima usishi (pnevmoskleroz) uzok yaliglanish va usmalar xisobiga 
kuzatiladi. 
Buningokibatida o‘pka to‘qimasida xavo kamayadi vau zichlanadi. Bunday 
xolat ateleektaz alveolalarga xavo kirishi, bronxlar bosilishi(obturatsion atelektaz) 
yeki o‘pkaning bosilishi (kompression atelektaz), masalan:plevra bo‘shlig‘ini ko‘p 
miqdorda ekssudat bilan tulishi xisobiga yuzaga keladi. 
O‘pka to‘qimasini zichlashish sindromini tekshirishning klinik usullari. 
Bemorni 
so‘rab-surishtirishda 
shikoyatlar.O‘pka 
to‘qimasini 
ma’lum 
qismlarini ishdan chikishi xisobiga xansirash,vetsiral plevra yaliglanishi(krupoz 
pnevmoniya) bulishi okibatida yen tomonlarda og‘riqlar bulishi mumkin. 
Ko‘krak qafasini kuzdan kechirganda o‘zgarishsiz yeki kasal tomonda 
chegaralangan nafas ekskursiyasini ko‘rish mumkin. 
Palpatsiyada - ovoz dirillashlari asosan zichlashgan o‘pka to‘qimasi tovushi 
yaxshi uttkazadi. 
Perkussiyada - bo‘g‘iqlik kuzatiladi. Yallig‘lanish jaraeni qanchalik tarqalgan 
bo‘lsa, o‘pka to‘qimasi shuncha kam xavoli bo‘ladi va bo‘g‘iqlik intesivroq bo‘ladi 
(bo‘lakli pnevmoniyada tovush to‘la bo‘g‘iq bo‘ladi). Agar kasallik boshida 
ekssudat alvelalar bo‘shlig‘inituldirgan bo‘lsa, tovush bo‘g‘iq—timpanik bo‘ladi. 
Auskultatsiyada bronxial nafas eshitiladi.Xavosiz o‘pka to‘qimasida 
vezikulyar nafas kuzatilmaydi, bronxial nafas o‘tkazuvchanligi yaxshilanadi. Agar 
zichlashgan to‘qima xavoli bo‘laklar bilan navbatlashib ketsa, aralash bronxo-

---

vezikulyar nafas eshitiladi. Agar o‘choqlar kam zichlashgan va me’yor lo‘pka 
to‘qimasi bilan uralgan bulsa nafas vezikulyar bulishi mumkin. 
Shuningdek kushimcha nafas shovqinlari - xirillashlar va krepitatsiya, plevra 
ishkalanishi eshitiladi. Nam xirillashlar suyuq ekssudat bronxlarda yig‘ilishi 
jelatina va bronx atrofidagi o‘pka to‘qimasi zichlashishi xisobiga jarangdor bulishi 
mumkin. Krepitsiya asosan krupoz pnevmoniya uchun xarakterli kasallik 
boshlanishida va surilashi bosqichida kuzatiladi. Zichlashgan o‘pka to‘qimasidan 
tovush yaxshi utishi bronxofoniyani olib keladi. 
Atelektazda bronxdan xavo utishi yeki utmasligiga kura xar- xil fizik 
belgilar nomoen bo‘ladi. Bronx to‘liq yepilganda va upkning bir tekis zich 
lashganda nafas xarakati chegaralangan, ovoz dirilashi va bronxofoniya 
aniklanmaydi. Perkutor tovush bo‘g‘iq, vezikulyar va bronxial nafas 
eshitilamaydi. Agar atelektaz uzok vaqt davom etsa ko‘krak qafasi 
ingichkalashadi, qovurg‘alar oralik torayadi. Rentgenda atelektaz soxasida 
gomogen soya ko‘rinadi. Yurak va yirik kon tomirlarda chuzilgan. Bunday xolat 
bronxlar rakida ular bo‘shlig‘ini yopiliib qolishida, o‘smalarda va siqib 
qo‘yuvchi bronxlar siqilishida bo‘ladi. 
To‘liq bulmagan atelektazda o‘pka xavosiz, lekin bronx o‘tkazuvchanligi 
saqlab qolingan. 
Bunday sharoitlarda o‘pkaning maxalliy infiltratsiyasi simptomi (bo‘g‘iq, 
timpanik tovush) susaygan bronxial nafasni eslatadi. Ba’zida ovoz dirillashlari 
va bronxofoniya kuchaygan. Shunday kurinishlar ekssudativ plevritda xam 
bo‘ladi.