Ona tili va adabiyot

9-variant 

1. So‘zga qo‘shilganda so'zlar imlosida tovush tushish 

hodisasi ro‘y beradigan qo‘shimchalar turini aniqlang. 

1) fe’l nisbati shakli; 2) jamlovchi son shakli; 3) fe’l 

yasovchi; 4) egalik shakli; 5) kelishik shakli; 6) 

ravishdosh shakli; 7) sifat yasovchi. 

A) 2, 4, 5, 6   

B) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 

C) 2, 3, 4, 5, 6  

D) 1, 2, 3, 4, 5, 7  

2. Rentgen apparati, volt, amper kabi so‘z va so‘z 

birikmalarida ma’no ko‘chishining qaysi usuli 

mavjud? 

A) metafora   B) metonimiya 

C) sinekdoxa   D) vazifadoshlik  

3. U ohista tebrandi. Ushbu gap kesimi haqidagi qaysi 

fikr xato?  

A) o‘timsiz fe’l 

B) ijro maylida 

C) kesimi o‘zlik nisbatda 

D) barcha fikrlar to‘g‘ri 

4. Farg‘ona vodiysi osmono‘par tog'lar bilan o‘ralgan. 

Ushbu gapda qanday unli tovushlar qatnashmagan? 

1) til oldi o‘rta keng unli; 2) lablanmagan tor unli; 3) 

til orqa yuqori tor unli; 4) lablangan o‘rta keng unli; 5) 

til oldi keng unli.  

A) 2, 4  

В) 1, 3 

C) 2, 3  

D) 3, 4  

5. Uyushiq bo‘lak ishtirok etmagan sodda gapni 

toping. 

A) Shu ondayoq ot kishnagani, tuyoqlarning asfaltga 

taraqlab urilgani eshitildi. 

B) Yurtim, dalalaring bebaho, tuprog‘ing tabarruk. 

C) Oradan ikki yil o‘tgandan keyin, oltmish yoshga 

yetgandan keyin, eski kasali yana qo‘zg‘adi. 

D) O, naqadar sho‘x va quvnoq edik! 

6. Til oldi jarangsiz undosh o'rnida til orqa jarangli 

undosh 

ma’no farqlashi mumkin bo’lgan so’zni toping.  

A) surma 

B) tirsak 

C) sovuq 

D) shanba  

7. So‘zlar ma’nosini ikkita keng unli farqlagan qatorni 

toping.  

A) tirgak – tirsak 

B) molik – malik 

C) urush – urish 

D) ombor – ombur  

8. Hosil bo‘lish usuliga ko‘ra n va l undosh 

tovushlariga to‘g‘ri tavsif berilgan qatorni toping. 

A) jarangli undoshlar 

B) n - til undoshi, 1 - lab undoshi 

C) n - portlovchi, 1 - sirg‘aluvchi 

C) sirg‘aluvchilar 

9. Qaysi so‘zning paronimi ot so‘z turkumiga mansub 

emas? 

A) ganch  

B) afzal 

C) adl   

D) xiyla  

10. Shakldosh so‘zlarni toping. 

A) tort, don, tanho 

B) karam, yoq, pilla 

C) g‘amsiz, och, tong 

D) muzlar, noma, pul 

11. Quyidagi misralarda ajratib ko'rsatilgan so'zlarda 

urg‘u qayerga tushadi? Derazamning oldida bir tup 

O‘rik oppoq bo‘lib gulladi.  

A) oppoq so‘zida bir inchi, gulladi so‘zida ikkinchi 

bo‘g‘inga 

B) oppoq va gulladi so'zlarida ikkinchi bo‘g‘inga 

C) oppoq so‘zida birinchi, gulladi so‘zida uchinchi 

bo‘g‘inga 

D) oppoq va gulladi so‘zlarida birinchi bo’g’inga  

12. Jo’shadi buloqning kumush yoshlari, 

Ham mungli, ham shirin jildirashlari. 

Buralib ko‘katlar ustidan chopar, 

Uzilgan marvarid yarqirashlari. Ushbu she’riy 

parchadagi fe’llarga oid to‘g‘ri fikrni aniqlang.  

A) Parchada ikkita yasama fe’l ishtirok etgan. 

B) Parchadagi fe’llar tarkibida nisbat qo‘shimchasi 

mavjud emas.  

C) Parchadagi fe’llarning barchasi kesim vazifasida 

kelgan. 

D) Parchadagi yasama fe’llar turli turkumga oid 

so‘zlardan hosil qilingan. 

13. Yigitga qo‘yilgan ayblovlar shundan dalolat 

beradiki, tergovchilar uning o‘rnatilgan tartibni yaxshi 

anglamaganini hisobga olmasdan xulosa chiqarishga 

shoshilgan. 

Yuqoridagi gapda qo‘llangan ism asosli yasama 

so‘zlarda qanday tovush o'zgarishlari sodir bo‘lgan? 

A) 1 ta tovush orttirilishi, 1 ta tovush tushishi va 3 ta 

tovush almashishi 

B) 1 ta tovush tushishi va 2 ta tovush almashinishi 

C) 4 ta tovush almashinishi 

D) 3 ta tovush almashinishi, 1 ta tovush tushishi 

14. Xorazm shevasiga mansub uchak so’zi adabiy tilda 

qanday ma’noga ega?  

A) tom  

B) samolyot 

C) beshik  

D) oy  

15. Eliboylar bundan ko'chib boradi,  

Qoldi endi o‘ynab o‘sgan elim deb.  

Ayriliq o‘tiga bag‘rini dog’lab,  

Borayotir qalmoq elni so‘roqlab ... . 

Keltirilgan parchadagi so‘zlar imlosida sodir bo‘lgan 

fonetik hodisalar haqida berilgan fikrlardan nechtasi 

noto‘g‘ri? 

1) bir o‘rinda sintaktik shakl hosil qiluvchi qo‘shimcha 

qo‘shilishi natijasida tovush tushgan; 2) ikki o'rinda 

so‘z yasovchi qo‘shimcha qo'shilishi natijasida tovush 

almashgan; 3) ikki o‘rinda lug'aviy shakl yasovchi 

qo'shimcha qo‘shilishi natijasida tovush tushgan; 4) bir 

o'rinda sintaktik shakl hosil qiluvchi qo‘shimcha 

qo'shilishi natijasida tovush ortgan.  

A) bittasi  

B) uchtasi 

C) to‘rttasi   D) ikkitasi  

---

16. Dunyoda birinchi haydovchilik guvohnomasi 

Germaniyada 1910-yildan boshlab joriy etilgan. 

Tovush o‘zgarishiga uchragan so‘z haqida to‘g‘ri 

fikrni aniqlang. 

A) portlovchi tovush tushgan 

B) tor unli keng unliga o'zgargan 

C) bir quyi keng unli boshqa keng unliga o‘zgargan 

D) jarangli undosh jarangsizga o‘zgargan 

17. Yangidan o'zida kuch-g‘ayrat tuyardi, kelajagiga, 

o‘z 

Maqsadlariga erishishga umid uyg’onardi.  

Berilgan gap tarkibida fonetik o‘zgarish asosida 

yozilgan so‘zlar haqida to‘g‘ri fikrni toping. 

1) Ushbu gap tarkibida fonetik o‘zgarish bo‘lmagan. 2) 

Fonetik o'zgarishga uchragan so‘zlarda tovush tushgan 

va almashgan. 3) Fonetik o‘zgarishga uchragan so‘zlar 

soni 3 ta. 4) Fonetik o‘zgarishga uchragan barcha 

so‘zlarda tovush tushgan.  

A) 1, 2, 3  

B) 2, 3 

C) 2, 4  

D) 1, 2, 3, 4 

18. Qaysi javobda imlo qoidalariga muvofiq keladigan 

ikkita fonetik o'zgarish yuz bergan gaplar ko‘rsatilgan? 

1) Dangasa va yalqovlar hech qachon sanoqda 

bo‘lmaydilar; 2) Fevral oyiga kelib, sovuqning shashti 

biroz pasaydi; 3) Mehnat bilan inoqlashsang, tan 

og‘rig‘ini ko‘rmaysan; 4) O‘zbekistonning xalqaro 

obro‘yi kundan kunga oshib bormoqda.  

A) 2, 4  

В) 1, 2, 4 

С) 1, 2  

D) 2, 3  

19. Faqat jarangli undosh tovushdan tarkib topgan 

shart bog‘lovchilari berilgan javobni aniqlang. 

A) basharti, garchi, ya’ni 

B) agar, gar, mabodo 

C) -sa, mabodo, go‘yoki 

D) balki, esa, bo‘lsa 

20. Quyidagi berilgan tez aytishlarning qaysi birida 

faqat lablanmagan unlilar ishtirok etgan?  

A) Erkin ertagi ekin ekishni ertaga ertalab eplaydi. 

B) O‘tkir o‘tkir o‘roqda o‘t o‘rdi. 

C) To‘p-to‘p ko‘k koptok, har bir to‘pda ko‘k koptok. 

D) Hali Vali, Soli sholi o‘rdi. 

21. Rus shoiri Sergey Yesenin «Shahinam, о mening 

Shahinam...» she’rida qayerni aziz o'lka deb ataydi? 

A) Sherozni   B) Xurosonni 

C) Ryazanni   D) Tambovni  

22. Quyidagi she’riy parchada qaysi badiiy san’atdan 

foydalangan? 

Navoiy bilan Pushkin Dardkashdir bu yig‘inda, 

Ularning suhbatiga Quloq solaman jim-jim...  

A) tazod 

 

B) talmeh 

C) irsoli masal  

D) tashbeh  

23. «Sohibqiron» she’riy dramasida madrasaga 

bekingan Amir Husaynni hokim Kayxusrav qanday 

tanib qoladi? 

A) etigining tovushidan 

B) cho'qqi soqolidan 

C) yo‘tal ovozidan 

D) zarbof to‘nidan 

24. “... lablarini qattiq qimtib: «Burgut! - dedi ichida. - 

Qora burgut!» Uning ko‘ngliga yopirilib kelgan mehr 

izg'irin tekkan shamday so‘nib, yuragi yana muzladi. U 

... egilgan boshni qilich kesmas deb, hamiyatini bukib 

kelgan edi, bu quzg’un esa …”. Farzandidan ranjib, 

shunday fikrlarni xayolidan kechirgan ota obrazi qaysi 

asarda uchraydi? 

A) «Yulduzli tunlar» (Pirimqul Qodirov) 

B) «Ulug‘bek xazinasi» (Odil Yoqubov) 

C) «Ufq» (Said Ahmad) 

D) «Navoiy» (Oybek)  

25. «Boburnoma»da qaysi shaxsga nisbatan «Karim 

ut- tarafayn (ikki taraflama ulug‘) edi...», «Shujo va 

mardona kishi erdi...», «Tab’i nazmi bor edi. Devon 

ham tartib qilib edi» degan ta’riflar keltirilgan?  

A) Sulton Husayn mirzo 

B) Mironshoh mirzo 

C) Alisher Navoiy 

D) Ahmad Hojibek 

26. Mazkur qissa sho‘ro davri adabiyotidagi ko‘plab 

boshqa asarlardan oxiri «umidbaxsh sadolar bilan» 

tugamasligi jihatidan ham ajralib turardi. Tog‘ay 

Murodning qaysi asariga shunday ta’rif berilgan?  

A) «Otamdan qolgan dalalar» 

B) «Oydinda yurgan odamlar» 

C) «Yulduzlar mangu yonadi» 

D) «Ot kishnagan oqshom» 

27. She’riyatda qofiyani hosil qiluvchi tirgak tovush 

nima deb ataladi? 

A) raviy 

B) turoq 

C) radif 

D) mutlaq qofiya  

28. Ne tong, Ogahiy, nazar aylamas esa bog’ sari 

nigorining, Sochi sunbul-u, ko’zi nargis-u, labi 

g‘uncha-yu, yuzi loladur.  

Ushbu baytda qo'llangan san’atni aniqlang. 

A) tazod 

B) tanosub 

C) tajnis 

D) ruju’  

29. Senga tashvish va alam yetsa, o‘tib ketar deb sabr 

qil. Qo’lingdan ketgan narsa uchun qayg'urma, unga 

ozroq achin. Chunki achinish senga (qo‘ldan ketganni) 

qaytarib bermaydi. Ushbu iboralar qaysi asardan 

olingan? 

A) «Qutadg'u bilig» 

B) «Hibbat-ul haqoyiq» 

C) «Devon-u lug‘atit-turk» 

D) «Devoni hikmat» 

30. Haynrix Hayne faoliyati bilan bog‘liq ma’lumotni 

aniqlang. 

A) Badiiy adabiyotda birinchi bo‘lib jonivorlarni 

badiiy asarning bosh qahramoni qilib oldi. 

B) Angliyaga qilgan sayohatidan keyin «Tubanlik 

kishilari» degan ocherklar to‘plamini nashr ettirdi. 

C) Huquqshunoslik fakultetini bitirib, diplom olgan 

bo‘lsa-da, bu sohada biror kun ishlamagan. 

D) Ahamiyati jihatidan Nobel mukofotiga teng bo‘lgan 

Hans Kristian Andersen mukofotiga sazovor bo’lgan  

---