Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

gina
m, ona
gina
ng o‘rgilsin, keldingmi? 
Esda saqlang! 
-gina 
ayiruv-chegaralov yuklamasi erkalash qo‘shimchasidan 1) 
faqat
so‘zi bilan almasha olishi; 2) egalik qo‘shimchasidan keyin kelishi; 3) urg‘usiz 
bo‘lishi bilan farqlanadi: 
Betobligimda bolam
gina 
tepamda turdi. (“faqat bolam” – yuk-
lama)
Berilgan parchani o‘qing va ajratib ko‘rsatilgan qo‘shimchalarga diqqat qiling. Qaysi 
so‘z(lar)da -lar qo‘shimchasi hurmat ma’nosini, qaysi so‘z(lar)da ko‘plikni ifodalayapti?
Hadeb bobom
lar
ning uyiga ketib qolayotganimizni ko‘rgan dadam bir juft chiroyli 
to‘tiqush olib keldi
lar
. Bo‘yni qop-qora, qanot
lar
i sariq va yashil. Bu qush
lar
nega “to‘ti” 
deyilishini bilib oldik. U
lar
“to‘-ti, to‘-ti” deb sayrar ekan.
“Gulxan” jurnalidan
Oila a’zolaringiz, qarindoshlaringizdan kimlarning ismida 
-jon, -xon, -oy, -bek
yoki 
shunga o‘xshash qo‘shimchalar bor? Ularning ismlarini yozing. Nima uchun ismlarga 
bunday qo‘shimchalar qo‘shilishini izohlang.
Quyidagi so‘zlarga 
-gina
erkalash qo‘shimchasi hamda egalik qo‘shimchalarini 
qo‘shing. Imlo qoidasiga rioya qilgan holda ular ishtirokida gaplar tuzib, yozing.
Berilgan matnlarni o‘qing. Ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarni qachon va qanday holatlarda 
ishlatamiz? So‘zlashuv nutqidan yoki sevimli asaringizdan shu kabi so‘zlarni topib, 
ko‘chiring.
I.
– Voy, 
tentakkinam
. Jasur va kuchli bo‘lishing yetarli emas. Aql bilan ish qilmasang, 
hech narsaga erisholmaysan. 
II.
Bolaginam!
Men senga eng asosiysini aytmabman-ku, chinakam botir inson 
bo‘lish uchun faqat jasur, kuchli, aqlli bo‘lishning o‘zi kamlik qiladi, eng asosiysi – bilim. 
Samolyotda uchish uchun ham, qayiqda suzish uchun ham, hamma-hammasi uchun 
chuqur bilim kerak.
“Eng asosiysi” hikoyasidan
bosh, ota, ona, uka, qiz, nabira, oyoq, peshona, bo‘y

---

97
Berilgan fe’llar bilan bog‘lana oladigan so‘zlarni aniqlang, ularni jadvalning kerakli 
ustuniga yozing. Bir so‘z har uchala fe’lga mos kelishi ham mumkin.
O‘zingiz hosil qilgan birikmalar yordamida “Oilamiz byudjeti” mavzusida kichik matn 
yarating. Unda oilangizga bir oyda qancha mablag‘ kelishi va u qanday sarflanishi 
haqida ma’lumot bering. 
Oilaviy budjetingiz bilan bog‘liq infografika yaratishga harakat qiling. U 3 qismdan 
iborat bo‘lishi lozim. 
DAROMAD
XARAJAT
JAMG‘ARMA
Yildan yilga, dastlab, majburan, arang, har kuni, oz-ozdan, oyma-oy, doimo, asta-sekin, 
birgalikda, ancha, darrov, bafurja, hozircha, kech, har doim, erta, picha, sal, kunma-kun, 
oydan oyga, ko‘pincha, oz-moz.