Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

94
BOBOMNING PENSIYASI
Bu mavzuda o‘rganamiz
•
 pensiya tizimining iqtisodiy ahamiyati 
•
 qavm-qarindoshlikni ifodalovchi til birliklari
•
 ravishlar imlosi, ularning yasalishi 
•
 otlarning lug‘aviy shakllari 
•
 infografika yaratish.
O‘zbek tilida qarindosh-urug‘lar qanday nomlanishini bilasizmi? Ayting.
1. 
Rasmda kimlar tasvirlangan bo‘lishi mumkin? Ularni shevangizda qanday atashadi? 
Adabiy tilda-chi?
2. 
Sizningcha, rasmda qavm-qarindoshlardan kimlar tasvirlanmagan? 
Rasmlarga qarang va savollarga javob bering.
1
2
3
4
5

---

95
Eslatma
To‘g‘ri yozilgan so‘zlarni aniqlab, yozing. Har ikki so‘z to‘g‘ri bo‘lishi ham mumkin.
Quyidagi so‘zlarni izohi bilan moslab yozing.
Qarindoshlaringiz ro‘yxatini tuzing. Ushbu ro‘yxatni namunadagidek izohlab yozing.
Namuna
xolam 
– onamning singlisi/opasi. 
amakivachcha/amakivacha
qarindosh-urug‘/qarindosh urug‘
nabira/nevara
otayu ona/ota-yu ona
kennoyi/kelinoyi
evara/avara
tog‘ayu jiyan/tog‘a-yu jiyan
xola/hola
So‘zlar
Izohi
Evara 
Bitta ota-onadan dunyoga kelgan bola; o‘g‘il yoki qiz (ota-onaga 
nisbatan)
Nevara
Maʼlum bir urug‘ avlodlarining kelib chiqishi va o‘zaro qarindoshlik 
darajasini izchillik bilan ko‘rsatuvchi ro‘yxat
Oila
O‘g‘il yoki qizning farzandi (bobo va buviga nisbatan)
Farzand 
Evaraning farzandi – o‘g‘li yoki qizi (katta boboga, buviga nisbatan)
Shajara
Nevaraning bolasi (bobo va buviga nisbatan)
Chevara
Er-xotin, ularning bola-chaqalari va eng yaqin tug‘ishganlaridan 
iborat birga yashovchi kishilar jamoasi
Xesh-aqrabo ikki qismdan iborat juft so‘z:
– 
xesh 
forsiy so‘z bo‘lib,
 qavm-qarindosh, yaqinlar degan maʼnoni
anglatadi;
– 
aqrabo
esa arab tilidan olingan va u ham yaqinlar, yor-birodarlar degan maʼnolarni 
bildiradi.
Demak, xesh-aqrabo deganda qavm-qarindoshlar, urug‘-aymoqlar, do‘st-birodarlar 
va barcha yaqin kishilar nazarda tutiladi.

---

96
Otlarning 
-cha, -choq, -chak 
kabi qo‘shimchalarni olgan shakli kichraytirish shakli; 
-gina (-kina, -qina) -jon, -xon, -oy 
kabi qo‘shimchalarni olgan shakli esa erkalash shakli 
hisoblanadi. 
-gina (-kina, -qina) 
qo‘shimchasi erkalashdan tashqari achinish ma’nosi uchun ham 
xizmat qiladi: 
Bola