Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

O‘QING VA MULOHAZA QILING

---

85
MAQSADLI XARAJATLAR
1. Siz odatda nimalarga pul sarflaysiz?
2. O‘ylab ko‘ring-chi, qaysi xarajatlaringiz keraksiz?
IXTIYORIY
ZARURIY
MAJBURIY 
Ushbu tur yashashingiz uchun juda ham muhim 
bo‘lgan narsalarga sarflaydigan pulingizni anglatadi. 
Masalan, oziq-ovqat sotib olishga ketadigan xarajat. 
Un, yog‘, mevalar, kartoshka, piyoz kabi narsalar 
yashash uchun muhim hisoblanadi, shuning uchun 
ham bu turdagi xarajatlarni qilmaslikning iloji deyarli 
yo‘q.
Ushbu tur xarajatlari kundalik emas. Ular uchun 
pul sarflash to‘laqonli sizning ixtiyoringizda bo‘ladi. 
Masalan, bodroq sotib olishga ketadigan xarajat. Siz 
bodroq sotib olmasangiz ham, yashay olasiz, lekin uni 
sotib olish sizga rohat bag‘ishlashi mumkin. Demak, 
bu turdagi xarajatlarsiz yashash mumkin, ammo ular 
sizga zavq yoki rohatlanish berishi ham mumkin.
Ushbu tur xarajatlarga ham pul sarflashingiz kerak. 
Aks holda sizni turli ko‘ngilsizliklar qarshi olishi mum-
kin. Masalan, yo‘l haqi. Siz biror transport xizmatidan 
(avtobus, poyezd, metro, taksi) foydalandingizmi, unig 
haqini ham to‘lashingiz kerak.
Xarajat turlarini ularning izohi bilan moslashtiring.
Bu mavzuda o‘rganamiz
•
 muhim hayotiy, iqtisodiy ko‘nikmalar 
•
 zaruriy, majburiy, ixtiyoriy xarajatlar 
•
 hisob-o‘lchov 
so‘zlar 
•
 miqdor va tartib sonlar 
•
 sonlarning imlosi 
•
 munozara matni
A
B
D

---

86
Quyidagi xarajat turlarini jadvalga joylashtiring. Oilangizda bulardan qaysilari mavjud?
Xarajat turlarini nega bunday tasniflaganingizni og‘zaki tushuntirib bering.
Quyidagilarni o‘lchash uchun qanday o‘lchov birliklaridan foydalanamiz? Daftaringizga 
yozing.
so‘nggi rusumdagi 
smartfon uchun
telefon aloqasi uchun
ijara uchun
oziq-ovqat sotib olish uchun
ichimlik suv uchun
gaz uchun
dori-darmon sotib olish uchun
o‘quv kurslari uchun
issiq suv uchun
bog‘cha uchun
sayohatga borish uchun
konsertga kirish uchun
sartarosh yoki salon uchun
yo‘l haqi uchun
elektr energiyasi uchun kiyim-kechak sotib olish uchun
muzqaymoq uchun
gigiyenik vositalar uchun restoranda ovqatlanish uchun