Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

99
Nutqimizda harakat-holatning bajarilish tarzi, payti, o‘rni, daraja-miqdori kabi belgi-
larini bildiruvchi so‘zlar bor, ularni 
ravish
lar deymiz. Ularning tuzilishiga ko‘ra quyidagi 
turlari bor: 
•
 sodda: 
hamisha, doimo, ko‘p, oz; 
•
 qo‘shma: 
bir talay, shu vaqt, biroz, har doim; 
•
 juft: 
erta-kech, eson-omon, nari-beri, bugun-erta; 
•
 takror: 
oz-oz, tez-tez, sekin-sekin, ustma-ust.
Yuqoridagi so‘zlar ishtirokida gaplar tuzing.
1. 
Yodgorning ushbu matn mazmunini yuzaga chiqarishdagi o‘rni va ahamiyatini 
tushuntiring. Muallif nima uchun ushbu qahramondan foydalangan?
2. 
Yodgorning bobosi va buvasi qayerlarda ishlagan? Ular nima maqsadda yillar 
davomida pul jamg‘arishgan?
3. 
Maoshdan ushlab qolinadigan mablag‘larning pensiya bilan qanday aloqasi borligi 
haqida suhbatlashing. 
4. 
Sizning bobongiz va buvangiz yoki biror qarindoshingiz pensiya yoki nafaqa oladimi? 
5. 
Ota-onangiz yoki yaqin qarindoshingizdan maoshlaridan qanchasini keksalik uchun 
jamg‘arib borishayotganini so‘rang. 
Matnda ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarga so‘roq bering va ularni ko‘chiring. Ushbu so‘zlarni 
qatnashtirib mavzuga aloqador gaplar tuzing.
So‘zlarga qo‘shimchalardan mosini qo‘shib, yangi so‘zlar yasang.
-cha
yil
fidoyi
vijdon
ota
hafta
do‘st
ochiq
taxmin
fidokor
-lab
-larcha
-ona
-an
-chasiga

---

100
Uy vazifasi yuzasidan taqdimot qiling. 
Faraz qiling, siz qaysidir kasb yoki hunarni egallagansiz. Belgilangan yoshgacha 
ishlab, pensiyaga chiqdingiz. Taxminiy pensiya jamg‘armangizni hisoblab chiqing. 
Yo‘riqnomadan foydalanishingiz mumkin:
• Qaysi kasb yoki hunar bilan shug‘ullanasiz?
• Qayerda ishlaysiz?
• Maoshingiz taxminan qancha bo‘ladi?
• Har oy qanchadan jamg‘arishingiz mumkin?
• Bir yilda qancha bo‘ladi? Pensiya yoshiga yetganingizda-chi?
• Har oy pensiya olganingizda uni kim/nimalarga sarflaysiz?
Bo‘sh o‘rinlarni mos ravishlar bilan to‘ldirib, gaplarni ko‘chiring. O‘zingizga yoqqan 
hikmat asosida matn yozing. Matningizda ravishlardan foydalaning.
Hikmatlar
Yoshlik bilan keksalik orasidagi 
muddat … qisqa!
ko‘proq
uzoq
ertalab
hamisha
to‘satdan
orqasiga
avval
naqadar
nuqul
zo‘rg‘a
sekinroq
oldinda
Keksalik xuddi qorday … bosadi, … tursangiz – hammayoq 
oppoq.
Qariganingda … yoshliging haqida o‘ylaysan.
Biz … yashashni orzu qilamiz-u, ammo qarishdan qo‘rqamiz.
… o‘zimizni yoshimizga munosib tarzda tutaylik.
Sizni … qayerdadir ko‘rgandekman.
Qariganda ko‘zlar yuzdan bosh orqasiga o‘tib qoladi: … orqaga 
qaraysan, … hech narsani ko‘rmaysan, ya’ni umrlar bilan emas, 
balki xotiralar bilan yashay boshlaysan.