Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

1. 
Olamdagi hamma narsa fizika qonunlariga bo‘ysunadi degan fikrni qanday tushunish 
mumkin? Izohlab bering.
2. 
Nega qaynatilgan tuxum aylanishdan to‘xtadi, xom tuxum esa yo‘q? Matn asosida 
javob bering.
3. 
Matn orasida berilgan suratda nima aks etgan deb o‘ylaysiz? Olim nima bilan 
mashg‘ul? 
4. 
O‘ylab ko‘ring-chi, fizikaga doir qaysi qonunlar biz bilgan texnik qurilmalarning ixtiro 
qilinishiga sabab bo‘lgan?
5. 
Nima uchun ‘‘Fizika hayotimizni yengillashtiradi’’, deymiz?
Kvant mexanikasi
– fizikaning
juda kichik o‘lchamli zarralar 
qonuniyatini o‘rganuvchi bo‘limi.
Kosmologiya 
– koinotning 
tuzilishi va rivojlanishini 
o‘rganuvchi fan.
Matnda ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarning izohini o‘qing. Bu so‘zlarning izohini sinfda 
muhokama qiling.
formula 
biron-bir qonun, qoida yoki voqea-hodisani izohlash, ifodalash uchun 
qo‘llanadigan aniq va qisqa taʼrif, belgilarning o‘zaro uyg‘un birikmasi.
gipoteza 
hali tajribada sinalmagan, isbot qilinmagan ilmiy taxmin, faraz.
teorema
qatʼiy mantiqiy mushohada bilan isbotlanadigan tasdiq.
qonun
borliqdagi voqea-hodisalar o‘rtasida hamisha mavjud bo‘lgan barqaror 
bog‘lanish, munosabat. 
tizim
o‘zaro uzviy tartibda bog‘liq bo‘lgan narsa, hodisalar birligi, majmui.

---

109
• 
Go‘yo bu soha bizga begona – juda-juda 
uzoq
da.
• Balki qulog‘ingizga 
chalingandir…
• Bizni
 o‘rab 
turgan olam…
1. Ushbu matnni qayerlarda uchratish mumkin, ro‘yxatni davom ettiring: 
Gazeta, …
2. Matn tarkibidan uning siz, biz va umuman butun ommaga mo‘ljallanganini 
aniqlashtiruvchi gaplardan birini aniqlab, yozing. 
3. Matn tarkibidan tavsiya maʼnosi ifodalangan jumlani aniqlab, yozing. 
4. Matnda berilgan tajribaning fizika bilan bog‘liq ekanini asoslovchi jumlani aniqlab, 
yozing. 
1. Tajriba uchun nimalar kerak bo‘ladi?
2. Tajriba qanday amalga oshiriladi?
3. Bu tajribaning natijasiga qarab nimalarni bilib olish mumkin?
Berilgan jumlalarda ajratib ko‘rsatilgan qismlarni shunday so‘zlar bilan almashtirib 
yozingki, jumlaning maʼnosi o‘zgarmasin.
Matn mazmuni asosida quyidagi topshiriqlarni bajaring. 
Matnning har bir qismida berilgan ma’lumotlarni bitta gap bilan ifodalang. Ularni
o‘zaro bog‘lang, berilgan matnni kichik matnga aylantirib, yozing. 
”Energiyaning bir turdan boshqa turga aylanishi” deb nomlangan tajribani tomosha 
qiling. Quyidagi savollar asosida tajriba bosqichlarini ketma-ketlikda yozing.
Tajriba 
uchun 
havola
Masalan:
1. Bilasizmi, fizika fani siz va biz o‘ylaganchalik murakkab fan emas. 
2. ...
3. ...
4. ...

---

110
“Fizika hayotni yengillashtiradi” matnidan olingan quyidagi gapda ko‘plikni ifodalovchi 
–lar
qo‘shimchasi uyushiq bo‘laklarning qaysi biriga tegishli? Nima uchun muallif uni 
shunday tarzda qo‘llagan? 
Siz ham 
–lar 
qo‘shimchasini shunday tartibda uyushiq bo‘laklar orasida qo‘llab 3 ta 
gap tuzib, yozing. 
“Fizika hayotni yengillashtiradi” matnidan olingan ushbu gaplarni taqqoslang. Ularda 
qo‘llangan tirening vazifasini tushuntiring. 
Quyida berilgan gaplar tarkibida tire tinish belgisi tushib qolgan. Gapning mazmunidan 
kelib chiqqan holda uning o‘rnini aniqlang va gaplarni ko‘chirib yozing. 
Fizika to‘g‘risida gap ketsa, biz qandaydir murakkab