Ona tili ona tili, 6 – sinf qoidalari

---

Farzona Nasriddin Rahmonov
ONA TILI 
Ona tili, 6 – sinf qoidalari
1.
Matn va mavzu.
Ma’lum bir fikrni batafsil ifodalash uchun gaplarni tilimizning muayyan 
qoidalari asosida bog’lab, matn tuzamiz. Mazmun va grammatik jihatdan bog’langan, bir 
mavzuni ifodalovchi gaplar matnni hosil qiladi. Mavzu matndagi asosiy fikrning nima haqida 
ekanligidir. Shundan kelib chiqqan holda matnning sarlavhasi ham bo’lishi mumkin.
2.
Matn turlari.
Hikoya matni.
Matn turli maqsadlar bilan tuziladi. 
Masalan:
muayyan 
predmet yoki voqea-hodisalar haqida xabar berish, hikoya qilish, ularning ta’rif-tavsifini 
berish, ya’ni tasvirlash, ularni muhokama qilish, ya’ni mulohaza yuritish. Ana shunga ko’ra 
matnlarning quyidagi turlari farqlanadi. 
1.
Hikoya matni.
2.
Tasviriy matn.
3.
Muhokama 
matni.
Hikoya matnida muayyan predmet yoki voqea-hodisalar haqida xabar beriladi, hikoya 
qilinadi.
3.
Tasviriy matn.
Muayyan predmet yoki voqea-hodisalar ta’riflangan, tavsiflangan matn 
tasviriy matn hisoblanadi. Tasviriy matn badiiy adabiyotda ko’proq qo’llaniladi.
4.
Muhokama matni.
Muayyan predmet yoki voqea-hodisalar haqidagi fikr-mulohazalar bayon 
qilingan matn 
muhokama matn
hisoblanadi. Muhokama matni darsliklar va ilmiy kitoblarda 
ko’proq qo’llaniladi.
5.
Morfologiya.
Morfologiyaga kirish.
So’zlar atash ma’nosi bilan birga ma’lum garmmatik 
ma’no va uni ifodalovchi shaklga ham ega bo’ladi. 
Masalan,
olmalarni
so’zi 
“mevali 
daraxt”
va 
“olma daraxti nevasi”
ma’nolari bilan