тили булиб, тилшунослик нуктаи назаридан шахснинг нуткий харакатлар килиши, шахс тили - бу
кимнингдир нутки булиб, тилни ассимиляция килишидир”[2, 63].
Шахс тилининг белгилари:
1. Шахс тили ривожланишини аниклайдиган хусусиятлар: ташки (яшаш жойи,
умумий
ижтимоий вазияти, оила, мулокот доираси, оммавий ахборот воситалари, оммавий маданият) ва
ички (жинс, ёш, темперамент ва бошка психологик хусусиятлар - доминантлик, харакатчанлик ва
х.к.)
2. Шахс тилининг коммуникатив эхтиёжлари. Шахс тилининг лингвистик компетенциялари
(ваколатлари): адабий, саводли нутк меъёрларига риоя килиш, фонетик хусусиятлар (огзаки
аниклик, интонация хусусиятлари, нутк тезлиги ва баландлиги, орфоэпик меъёрларга мувофиклиги);
лексик хусусиятлар
(фаол
ва
пассив
лугатнинг бойлиги
ва хилма-хиллиги,
сузлардан
фойдаланишнинг тугрилиги, стилистик ахамиятлилик, огзаки ифода воситаларидан фойдаланиш),
journal.kspi.uz
2020/№1
52
Цуцон ДПИ. Илмий хабарлар
грамматик хусусиятлар (ишлатиладиган синтактик тузилмаларнинг хилма-хиллиги, уларни куриш ва
грамматик шакллардан фойдаланишнинг тугрилиги).
3. Шахс тилининг тил ва нутк рефлекси (унинг ривожланиш даражаси ва намоён булиш
усуллари). Шахс тилининг тил таъми (В.Г.Костомаров).
4. Шахс тилининг нуткида умумий тил, гуру* ва индивидуалликнинг нисбати (шахс тилининг
семантик ва суз шаклларининг янгидан ясалиши, унинг лингвистик ижодкорлиги ва *.к.).
Шахс тилининг миллий лингвистик-маданий *амжамиятга, профессионал, ижтимоий,
*удудий ёки бошка чекланган нутк сузловчиларига тегишли эканлигини англаш, уз нуткининг узига
Do'stlaringiz bilan baham: |