Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti alimov jamshid abdug’affor o’G’LI

2.2.3 –jadval.
"Sirdaryo IES" AJning 2017–2019 yillardagi ish haqqi dinamikasi. xarajatlar elementlari bo‘yicha

Ko‘rsatkichlar	2017 yil			2018 yil			2019 yil			O‘sish sur’ati, %
	Summa, mln so‘m	ulushi, %	Summa, mln so‘m		ulushi, %	Summa, mln so‘m		ulushi, %	2018 y. 2017 y. ga		2019 y. 2018 y. ga
1. Moddiy xarajatlar	14540	55,7	19812		59,2	38546		67,1	136,3		194,6
2. Ish haqqi xarajatlari	6241	23,9	6993		20,9	10417		18,1	112,0		149,0
3. Ijtimoiy to‘lovlar	2038	7,8	2388		7,1	3783		6,6	117,2		158,4
4. Amortizatsiya	2139	8,2	2416		7,2	3557		6,2	112,9		147,2
5. Boshqa xarajatlar	1148	4,4	1880		5,6	1148		2,0	163,8		61,1
Ishlab chiqarish xarajatlari, barchasi	26106	100	33489		100	57451		100	128,3		171,6

Manba: Korxona hisoboti ma’lumotlari asosida tuzildi
Binobarin, o‘rganilayotgan tashkilotda ishlab chiqarish moddiy jihatdan talabchan bo‘lib, mehnat unumdorligini oshirish va xarajatlarni kamaytirishning asosiy yo‘nalishlarini mahsulot (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarishning moddiy sarfini kamaytirish kerak, shu bilan birga birinchi toifadagi stavkani oshirish orqali mehnatni rag‘batlantirishni yaxshilash haqida unutmaslik kerak, bu esa ishbay stavkalarining va tarif stavkalari oshishiga olib keladi.
2.3.4-jadvalda biz korxona ishchilari uchun ish haqqi fondining tuzilishi va dinamikasidagi o‘zgarishlarni tahlil qilamiz. “Sirdaryo IES” AJ uchun ish haqqi fondining tarkibi to‘g‘risida dastlabki ma'lumotlar "Mehnat to‘g‘risidagi hisobot", shuningdek 2016-2018 yillardagi konsolidatsiyalangan bayonotlardan foydalanamiz.
2.3.4-jadvalga ko‘ra, ish haqqi fondi tarkibidagi eng katta ulushni ishlab chiqarish xarajatlariga kiritilgan to‘lovlar egallaydi degan xulosaga kelish mumkin: 2017 yildagi 97,3% dan 2019 yildagi 97,2% gacha. Kichik bir qismi sof foyda hisobiga to‘lovlardan iborat: 2017 yilda 2,7%, 2018 yilda 3,4% va 2019 yilda 2,8%. Binobarin, 2018 yilda sof foyda hisobiga ishchi kuchi xarajatlari ulushining oshishi aniq va shunga muvofiq ishlab chiqarish tannarxiga kiritilgan ish haqqi ulushining pasayishi kuzatilmoqda. 2019 yilda vaziyat teskari yo‘naltirildi: sof foydadan mehnatga haq to‘lash uchun mablag‘larning ulushi uning 7,3 barobarga o‘sishiga qaramay, 2017 yil darajasiga qadar kamaydi.
Shuni ta'kidlash kerakki, 2019 yilda ishchilarga ish haqqi bo‘yicha hisoblangan mablag‘larning ulushi 2017 va 2018 yillarga nisbatan kamaygan 5.5 barovar. Bu ishchilarning ish haqining pastligi sababli vaqtli ish haqqi bo‘yicha ishchilarning bir-biriga mos kelmasligi, shuningdek, energetika-mexanika bo‘limida ishchilarni ishning shartnoma shaklidan foydalangan holda ish haqqi bo‘yicha ish haqiga o‘tkazilishi bilan bog‘liq.