Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

 
3.3-rasm
. Munosabatlar va ularning xususiyatlari (manba: ESRI 
kompaniyasining Veb-sayti) 
3.
Domenlar
. Atributli ustunlar uchun ro‘yxatlar yoki mumkin bo‘lgan 
qiymatlar diapazoni demakdir. Bu qoidalar qanday qilib dasturli ta’minot 
tomonidan aniq atributli ustunlarda ma’lumotlar yaxlitligini ta’minlashni belgilab 
beradi. Domenlar qizil rangda tasvirlanadi (3.4-rasm). 
3.4-rasm
. Domenlar (manba: ESRI kompaniyasining Veb-sayti). 
4.
Fazoviy munosabatlar va fazoviy qoidalar
. Geoma’lumotlarda mavjud 
bo‘lgan qator kengaytirilgan ma’lumotlarni modellashtirish imkoniyatidir. 
Masalan, topologiya va uning xususiyatlari singari ma’lumotlar elementlari qay 
tariqa fazoviy obyektlarning o‘z geometriyasi elementlarini o‘zga fazoviy 

---

61 
obyektlar bilan birgalikda foydalanishini modellashtirish uchun qo‘llaniladi. 
Topologiya tarmoqli ma’lumotlar to‘plami, adres lokatorlari, terrain ma’lumotlar 
to‘plami, kartografik tasvirlashlar, geometrik tarmoqlar va boshqa geoma’lumotlar 
bazasining kengaytirilgan turdagi ma’lumotlari singari GAT mexanizmida juda 
muhim sanalgan va keng foydalaniladigan, GATdagi ma’lumotlar bazasining 
yaxlitligini ta’minlaydigan va fazoviy harakat qoidalarini o‘rnatishga imkon 
beradigan ish faoliyati bilan ta’minlaydi. Bu va boshqa qoidalar, misol uchun 
tarmoqlar to‘q sariq rangda tasvirlanadi.
Hujjatlashtirish 
va 
geoma’lumotlar bazasida kengaytirilgan turdagi 
ma’lumotlar to‘plamini yozishning eng yaxshi usuli fazoviy o‘zaro aloqalar 
harakati modeli va ularning qoidalarini yozish hisoblanadi. 3.5-rasmda misol 
tariqasida topologiyaning texnik yozilishi va uning xususiyatlari keltirilgan. 
3.5-rasm
. Topologiya va uning xususiyatlari (manba: ESRI kompaniyasining Veb-
sayti) 
5.