Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

Kartografikqatlamlar
. GAT o‘z ichiga interaktivkartalar va boshqa 
turlarni oladi. Har bir ma’lumotlar to‘plami uchun unga qanday shartli belgilar 
ishlatilishi, shuningdek,kartada u qanday tasvirlanishi va yozilishiga ega bo‘lish 
muhimdir. Bu xususiyatlar, qoidaga ko‘ra, ArcMap da qatlamlar xususiyatida aks 
etadi va kartaning qanday shartli belgilar (ranglar, bo‘yoq turlari, chiziqli va 
nuqtali belgilar), shuningdek, matnli yozuvlarning, kartaning fazoviy obyekti 

---

62 
ekanligini belgilaydi. Geoma’lumotlar bazasida qatlamlar xususiyatlarini 
boshqarish mumkin emas, ammo ular Geoma’lumotlar bazasi sxemasidagi bir 
qancha asosiy xususiyatlarni aniqlashda muhim rol o‘ynaydi. Qatlamlarning texnik 
yozilishi sariq rangda aks etadi. Qatlamlar 
.lyr
kengayishli fayllar shaklida yoki 
ArcMap ning (.mxd.) hujjati elementlari ko‘rinishida saqlanishi mumkin (3.6-
rasm). 
3.6-rasm
. Kartaqatlamlari 
6.
2D 
va 
3D 
asosli 
karta
lar
. 
Interaktiv 
kartalarni 
tasvirlashda 
ma’lumotlarning u yoki bu mavzularidan foydalanishni va asosli kartalarni aks 
ettirishni belgilaydi. Qanday mashtabda qaysi ma’lumotlar to‘plami qanday aks 
etayotgani yoki etmayotganligini aniqlab olish lozim. Siz har bir mashtabda 
kartaning aks etishi va kartaqatlamlarini o‘rnatish uchun turli xilkartalar tasnifini 
belgilashingiz kerak.

---

63 
3.7-rasm
. Transport kartasining turli mashtabdagi tasviri 
 
Geoma’lumotlar bazasi loyihasining qo‘shimcha xususiyatlarini 
hujjatlashtirish. 
Geoma’lumotlar bazasi loyihasi hujjatlarini tuzishda siz uning 
boshqa muhim xususiyatlarini hujjatlashtirishni ham inobatga olishingiz lozim: 
–har bir ma’lumotlar to‘plami uchun koordinatalar tizimi va fazoviy 
xususiyatlarni aniqlash. Bu kartografik proyeksiya, koordinatalar tizimi, sferoid, 
datum, x,y o‘lcham birliklari, vertikal koordinata tizimi, shuningdek, z va m 
koordinatalari xususiyatlaridan foydalanishni o‘z ichiga oladi; 
–har bir ma’lumotlar to‘plami uchun koordinata aniqligi va xatolarning 
asosiy o‘lchamlari; 
–ma’lumot manbalari va ma’lumotlarni bog‘lashning ishchi oqimi (bularga 
shakllanish skriptlari, transformatsiyalash va geoishlov berish modeli, qolaversa 
ma’lumotlar to‘plamini qo‘llab-quvvatlash va loyihalash uchun foydalaniladigan 
ishchi jarayonlar kiradi); 
–har bir ma’lumotlar to‘plami uchun metama’lumotlarni hujjatlashtirish.