Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti san’atshunoslik fakulteti qo’lyozma huquqida: udk 37. 04 Jumayeva Farangiz Istam qizi

Tenuto;Tenuto – tilning qattiq zarblari yordamida, ammo urg’u bermasdan har bir tovush oxirigacha cho’zib ijro qilinadi.
Non legato;Non legato - tilning yumshoq zarbi natijasida tovushlar bir-biriga bog’lanmasdan chalinadi.
Portato; Portato - tilning yumshoq harakati natijasida tovushlar cho’zibroq bir-biriga bog’langan holda ijro qilinadi.
Portamento; Portamento - vokal ijrochiligi tajribasidan olingan shtrix bo’lib, tovushdan tovushga yengil, nozik sirpanib o’tishni ifodalaydi.
Frullato; Frullyato - Tilning o’ziga xos bidratmasi (treli), yahni «trr» unsizlarini talaffuz qilinishi natijasida amalga oshiriladi.
Bu shtrix ko’pchilik o’zbek tinglovchilarga O’zbekiston xalq artisti Abdullaxat Abdurashidov nayda ijro etgan milliy kuylar termalari (popurrilari) orqali yaxshi tanish.
Qo’sh stakkato; Tilning uchi va o’rta qismini birga qo’llagan holda «tu», «ku», yoki «ta», «ka» atamalari orqali hosil qilinadigan shtrix qo’sh stakkato deyiladi. U dastlab fleytachilarda, keyin trubachilarda qo’llanila boshlagan.
Legato; Legato - birinchi tovushidan boshqa tovushlari til zarbi-attaka ishlatilmaydigan shtrix (italyancha bog’liq degan mahnoni bildiradi). Bu shtrixda til birinchi zarbni berib boshqalarida ishtirok etmaydi va tovushlar bir-biri bilan uzluksiz bog’lanib keladi.
Legatissimo; Tovushlarning yanada ko’proq bog’liqligini talab qiladigan shtrix.
Urg’uli Legato; Urg’uli legato – til zarbi ishtirokisiz damning faol kuchi bilan urg’u beriladi.
Glissando; Glissando – kuyning sirpanchiq harakati.
Artikulyatsiya barcha shtrix harakatlari orqali (mahlum kuy jumlasi yoki frazasida) erishilgan natijalar yig’indisi bo’lib, muayyan shtrixlar asosida kuyning barcha ifoda vositalari (temp, ritm, dinamika, registr)ning ham mutanosib va muvofiq ravishdagi ishtirokini tahminlashiga artikulyatsiya deyiladi.
Bular: turli tarelkalar, qayroq, safoyil, uchburchak (treugolg’nik), quticha (korobka), ksilofon va boshqalar.
Rivojlanuvchi yoki qiyosiy eshitish qobiliyati: sozandaga bir tovushni eshitgandan so’ng boshqalari bilan taqqoslagan - qiyoslagan holda balandligini aniqlaydi.