Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti san’atshunoslik fakulteti qo’lyozma huquqida: udk 37. 04 Jumayeva Farangiz Istam qizi

3-mashq: 7/4 o’lchovi. Bu mashqda har ikkala qo’llarda ham bir xil ritmik shakl berilgan. Ya’ni chap qo’lda ham o’ng qo’lda ham yettitadan choraktalik notalar berilgan. Shundan kelib chiqib, har ikkala qo’llar ham bir xil harakatlantiriladi. Demak chap qo’lda ham o’ng qo’lda ham yetti hissali dirijorlik sxemasi olib boriladi. Shuni ta’kidlash lozimkim, bu mashq turli dinamikada, turli sur’atlarda va turli xarakterlarda (Legato, stakkato) bajarilsa, talaba uchun yana ham ko’proq ko’nikma olish uchun imkoniyat yaraladi. Masalan: gammaning boshidan oxirigacha P-(piano) da yoki f-(forte)da. Gammaning boshida PP-(pianissimo) bilan boshlab yuqoriga yurishda tovushni tobora kuchaytirib ff-(fortissimo)ga etkazib, yana qaytishda tovushni tobora pasaytirib pp-(pionissimo)ga etkazib tamomlanadi. Qo’llarda dinamikani yanaham mukammal his qilish uchun birinchi takt f-(forte) da ikkinchi takt P-(piano)da va uchunchi takt yana f-(forte)da va hokozo dirijorlik qilinsa kata samara beradi.

1-mashq: Bu mashqda har ikkala qo’llarda ham bir xil ritmik shakl berilgan. Ya’ni chap qo’lda ham o’ng qo’lda ham taktning 1-2-3-hissalarida choraktalik notalar va 4-5-6-7-hissalarida butun nota berilgan. Shundan kelib chiqib, har ikkala qo’llar ham bir xil harakatlantiriladi. Ya’ni taktning 1-2-3-hissalaridagi choraktalik notalar dirijorlik qilinib, 4-5-6-7-hissalaridagi butun nota saqlab ko’rsatiladi. Shuni ta’kidlash lozimkim, taktning 4-5-6-7-hissalaridagi butun nota saqlab ko’rsatilgandan so’ng, kelgusi taktning 1-hissasiga aniq auftakt ko’rsatilishiga e’tibor qaratish zarur.

2-mashq: Bu mashqda 6-mashqdagi ritmik shakl alohida qo’llarda (chap qo’lda) bajarilishi ko’zda tutilgan. Ya’ni chap qo’lda taktning 1-2-3-4-hissalarida choraktalik notalar, 5-6-7-hissalarida nuqtali yarimtalik nota berilgan. O’ng qo’lda esa, oddiy choraktalik notalar berilgan. Shundan kelib chiqib, chap qo’lda 1-2-3-4-hissalarda choraktalik notalar dirijorlik qilinib, 5-6-7-hissalarda nuqtali yarimtalik nota saqlab ko’rsatiladi. O’ng qo’lda esa, oddiy choraktalik notalar dirijorlik qilinadi. Chap qo’lda taktning 5-6-7-hissalaridagi nuqtali yarimtalik nota saqlab ko’rsatilgandan so’ng, kelgusi taktning 1-hissasiga aniq auftakt bilan tushishga e’tibor qaratish zarur.

3-mashq: Bu mashqda har ikkala qo’llarda ham bir xil ritmik shakl berilgan. Ya’ni chap qo’lda ham o’ng qo’lda ham 1-2-3-4-hissalarda butun nota 5-6-7-hissalarda choraktalik notalar berilgan. Shundan kelib chiqib, chap qo’lda ham o’ng qo’lda ham taktning 1-2-3-4-hissalaridagi butun nota saqlab ko’rsatilib, 5-6-7-hissalaridagi choraktalik notalar dirijorlik qilinadi. Ta’kidlash lozimkim, har ikkala qo’llarda ham taktning 1-2-3-4-hissalaridagi butun nota saqlab ko’rsatilgandan so’ng, taktning 5-hissasiga aniq auftakt bilan tushiladi.