Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улугбeк номидаги ўзбeкистон миллий унивeрситeти экология факултeти

3.3. Атроф-муҳитнинг инсон саломатлигига таъсири.
Атроф-муҳитнинг инсон саломатлигига таъсири жуда катта. Кўпгина касалликлар ҳавонинг ифлосланиши, ёмон ичимлик суви ва кимёвий қайта ишланган озиқ-овқат маҳсулотларини истеъмол қилишдан келиб чиқади. • Саломатлик 50% турмуш тарзига, 20% атроф-муҳитга таъсир қилиш ва технология ривожланишига, 20% ёмон ирсиятга боғлиқ ва фақат 10% соғлиқни сақлаш даражасига боғлиқ. Инсон саломатлигига таъсир этувчи экологик омиллар: • Ҳаво • Сув • Тупроқ • Шовқин • Озиқланиш Ҳавонинг инсон саломатлигига таъсири:
Ифлосланган ҳаво нафас йўлларининг кўп қисмини безовта қилади, бронхит, астма, аллергик реактсияларни келтириб чиқаради, инсон саломатлигининг умумий ҳолати ёмонлашади: бош оғриғи, кўнгил айниши, заифлик ҳисси пайдо бўлади, меҳнат қобилияти пасаяди ёки йўқолади. • Хром, никел, бериллий, асбест каби ишлаб чиқариш чиқиндилари ва кўплаб пестицидлар саратон касаллигини келтириб чиқариши аниқланган. Ҳавонинг инсон саломатлигига таъсири: Агар бирор киши шаҳарда ва айниқса, гавжум автомобил йўллари ва саноат корхоналари яқинида яшаса, тоза ҳаводан нафас олиш учун барча имкониятлардан фойдаланиши керак.
Уйларда деразаларни қаттиқроқ ёпиш, шунингдек, ҳавони тозалаш учун турли техник воситалардан фойдаланиш керак - ҳозирда уларнинг кўпи сотувда.
Сув ва саломатлик. Ифлосланган ичимлик суви инсон саломатлигига салбий таъсир кўрсатади. Сувда хавфли кимёвий моддалар, патогенлар, бактериялар бўлиши мумкин, бу билан заҳарланиш ва юқумли касалликлар (тиф иситмаси, дизентерия, полиомиелит, гастроентерит, вирусли гепатит А ва бошқалар) келтириб чиқаради. Ичимлик учун фақат филтрланган, шиша ёки қайнатилган сувдан фойдаланиш тавсия этилади.
Нима учун ифлосланган тупроқ хавфли? Ифлосланган тупроқдан зарарли моддалар ва патоген бактериялар тупроқдан ўсимликлар томонидан сўрилган эр ости сувларига, сўнгра сут ва ҳайвонларнинг гўшти, сабзавотлар, мевалар орқали инсон танасига киради. Хавфсиз озиқ-овқат Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини истеъмол қилишда эҳтиёт бўлишингиз керак. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчилари энди ўсимликларнинг ўсишини рағбатлантириш учун катта миқдорда ўғитлардан фойдаланадилар. Бу маҳсулот сифатига фойдали таъсир кўрсата олмайди. Харидорлар иккиланмасликлари керак - ва сотувчилардан кўкатлар, сабзавотлар ва меваларнинг хавфсизлигини тасдиқловчи ҳужжатларни талаб қилишлари керак.
Зарарли моддалар контсентратсиясини камайтириш учун сабзавот ва меваларни вақти-вақти билан ўзгартириб, тоза сувда сақлаш керак. Сув зарарли моддаларни тортиб олиш қобилиятига эга ва уларнинг таркиби камроқ бўлади. Маҳсулотларга термик ишлов бериш ҳам муҳим аҳамиятга эга, кўплаб зарарли моддалар юқори ҳарорат таъсирида парчаланади. Шу билан бирга, маҳаллий ишлаб чиқарувчиларнинг қишлоқ хўжалиги маҳсулотларига, шунингдек, ушбу мавсумга мос келадиганига устунлик бериш мақсадга мувофиқдир.