Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

кувънънг ɔвзъ, 
қарл. 
орəнънг ɔғзъ 
// қипч. 
ораның ɔвзы
каби.
б) вазифавий ўхшашлик асосида сўз маъносини кўчиши
.
Ўзбек шевалари лексикасида бир қатор сўзларнинг маънолари 
функционал асосда кўчиш орқали ўзгаради. Буни 
учмоқ
сўзи мисолида 
кўриш мумкин. Унинг маъноси қанот силкиш билан ҳавода ҳаракатланиш 
ҳисобланади. Бу маъно қушларга қарата айтилган бўлиб, кейинчалик унинг 
маъноси ўзгариб ва тараққий этиб борган. Натижада, паррандадан бошқа 
нарса - буюм ва ҳодисаларга татбиқ этила борган. Масалан: отга нисбатан -
 
учəр ɔт 
(тез чопар маъносида), гиламга нисбатан 
учəр гълəм
, самолётга 
нисбатан 
самалут учъп ө ттъ
, ер йўлдошига нисбатан кўчирилганини ҳам 
кузатиш мумкин. Ёки маъно тараққиёти туфайли 
əлвɔнч учмɔқ
(арғимчоқ 
учмоқ), 
учъп кеттъ
(тез борди) каби қатор маънолар юзага келади.
2. 
Метонимия йўли билан сўз маъноларининг ўзгариши.
Нарса, белги, ҳаракатлар ўртасидаги алоқадорлик асосида сўзларнинг 
маъноларида метонимик ўзгариш юз беради. Масалан: 
чъгъл // чъгəл // 
чъйъл. 
Бу сўз икки хил маънони англатади. Биринчи маъносида учини 
топиб, очиб бўлмайдиган, чалкашиб, у ер-бу ерига тугун тушиб қолган (ип) 
бўлса, иккинчисида чалкашиб кетган, чигал воқеа маъноларида келади.
Предмет номи билан ўша предмет ҳаракатининг маҳсули англашилади. 
Тегърмɔн тɔрттъ
- мисолида тегирмон ҳаракатининг натижасида пайдо 
бўлган 
ун
англашилади.
3. 
Сўз маъноларининг торайиши йўли билан ўзгариши
. Вақт ўтиши 
билан шевалар гуруҳига хос айрим сўзларнинг маъносидаги силжиш ўша 
сўзнинг илгариги қўлланиб келган маъноларининг торайишига олиб 
келганини кўрамиз.