Олабўжи романдан катта хикоя

ясалган ҳайкалини кўрмадим. Ленинградда бор – биздан опкетишган. 
Лондон, Нью-Йорк музейларидаям бор, албатта. Қачонлардир бир 

---

149 
суратига кўзим тушган... Сиз кўрдингизми? 
– Йўқ. 
– Хуррам дарвиш бир куни редакцияда... ўзимизнинг редакцияда 
айтиб қолувди: Будда билан Канишканинг қолипи бор, деб... 
– Нима-нима? 
– Қолип. Хотин ҳайкалиям қолипдан чиқарилган-да. Кейин ҳар 
бир хонадонда – уйнинг тўрида турган... – Ултон ичимлик таъсирида ўз 
ижоди ҳақида гапиришни (Баҳорнинг бояги саволига тўлиқ жавоб 
беришни) истадими, сигарет тутатиб олиб: – Энди бояги гапга қайтсак, – 
деди, – менинг... ёзадиган асаримга... 
– Ҳа-я! – Баҳор ҳам, ниҳоят, чойли пиёлани олди. 
Ултон сездики, суҳбат поёнига етибди... У бўш қўли билан кўксини 
босиб, гўё мавҳум асарнинг янги қирралари шу қобирғалар остидан ҳам 
чиқадигандек: 
– Ташвишдаман-да лекин! – деди. – Ҳатто қўрқаман... – Баҳорга 
тикилди. – Табиатдан... 
– Нега? 
– У, у ахир, фалокат ёқасида... – Кўксидан чиққани шу бўлдики, у... 
оғриб кетди. – Шундай бўлсаки, асарим, инсонлар... сизу менга ўхшаган 
одамлар, барча-барчаси... – Шунда қизнинг юмшоққина табассумини 
кўриб: – Ҳа, сиз ҳақсиз, – деди бирдан. – Ҳар қандай ёзувчи ҳам: “Энг 
муҳим асаримни ёзмадим ҳали”, деб ўйларкан... – Сўнг кашфиёт 
яратгандек, кўзлари чақнади. – Балки мен ҳам... ўша муҳим асаримни 
ёзиб бўлгандирман-у, ҳалигидай яна чираниб... а? Рост-рост, туркум 
эсселардан кейин... ёзолмай қолдим. 
– Ну, вы фантазёр, – деди Баҳор ва... соатига қараб олди. – 
Бўлмаса, ўртоқ... Ултон ака, мундоқ қилайлик. Сиз ана шуни ичиб 
қўйинг. Майли, мен ҳам оламан... Кулсангиз ҳам, майли! Ҳе, кулиб