O ‘zbekiston tarixi (xvi—xix asrning birinchi yarmi)

Eaobip Mbipaa caacH Kypec ajiaqbiHaa
keldi. Marhum sultonning ikki o‘g‘li (Badiuzzamon va Muzaffar Husayn) bir vaqtda hukmdor deb e’lon qilindi. Bu hol shusiz ham og‘ir kunlami boshidan kechirayotgan Xuroson davlatini to‘la parokandalikka olib keldi. Natijada shayboniylar hujumi arafasida davlat nihoyatda kuchsizlanib qoldi.
Mirzo Ulug‘bek vafotidan keyin, Movarounnahrda ham toj-u taxt uchun keskin kurash boshlanib ketdi. Bu kurashda Mironshohning nabirasi Abu Said ibn Sulton Muhammad g‘alaba qozonadi va Movarounnahr taxtini egallaydi (1451— 1469). U 1469-yilda umshda halok bo‘lgach, hokimiyatni birin- ketin dastlab uning ikki o‘g‘li: Sulton Ahmad va Sulton Mahmud, keyinchalik nabiralari Boysung‘ur Mirzo va Sulton Ali Mirzolar boshqargan.
„ , ,.. . XVI asr bo‘sag‘asida Temuriylar dav-
kurash maydonida ^{latl taxtl uchun kurash} maydomga
Zahiriddin Muhammad Bobur chiqdi.
Bobur Mirzo Amir Temurning uchinchi o‘g‘li Mironshohning chevarasi edi. U 1483-yilning 14-fevralida Andijon shahrida tug‘ilgan. Bolalik va yoshlik yillarl Andijon va Axsi shaharlarida o‘tgan. U otasi Umarshayx Mirzo (1455—1494) saroyida o‘z davriga yarasha barcha zamr bilimlami egallagan.
Umarshayx Mirzoni otasi Abu Said Mirzo o‘z hukmronligi davrida, dastlab, Kobul viloyatiga, so‘ng Farg‘ona viloyatiga hukmdor etib tayinlagan. Keyinchalik akasi Sulton Ahmad hukmronligi davrida Toshkent va Sayram ham Umarshayx Mirzoga berilgan. Biroq o‘zaro ichki kurashlar natijasida Umar- shayx Mirzo qo‘l ostida faqat Farg‘ona, Xo‘jand va 0‘ratepagina qolgan.
Umarshayx Mirzo 1494-yilda baxtsiz hodisa tufayli halok bo‘lgach, hokimiyat 12 yoshli Bobur Mirzo qo‘liga o‘tdi.





Yodda tuting. Bobur yosh bo ‘Iganligi uchun davlat ishlarini
ishonchli beklardan Hojiqozi va o'qimishli, oqila onasi Qutlug‘
Nigorxonim yordamida boshqarardi.


Bobur Mirzoning siyosiy kurash maydoniga chiqishi Te- muriylar saltanatida harbiy-siyosiy vaziyat nihoyatda og‘ir- lashgan sharoitga to‘g‘ri keldi.


5




U siyosiy kurash maydoniga chiqqan paytda Samarqandda Boysung‘ur Mirzo, Toshkentda Bobur Mirzoning tog‘asi Sul- ton Mahmudxon, Hirotda esa Sulton Husayn Boyqaro hukm- ron edilar.