lam ing ham m asiga xos.
3. T u rg 'u n , butun hayot davom ida 3. T u rg 'u n em as, hayot davo-
saqlanib turadi.
m ida hosil b o 'lib , y o 'q o lib
turadi
4. M NS quyi qism lari (p o 'stlo q
4. A sosan bosh m iya p o 's tlo g 'i
osti yadrolari, miya o'zagi, orqa miya) faoliyati mahsulidir.
ishtirokida am alga oshadi.
5. M a ’lum bir reseptor m aydonga 5.
H ar xil reseptor m aydon-
adekvat ta ’sirotlar berilganda
larga har qanday ta ’sirlar
yuzaga keladi.
berilganda.
S hartsiz reflekslar oddiy va m urakkab b o 'lish i m um kin. T u g 'm a
m urakkab shartsiz reflektor faoliyatlar
instinkt
deb ataladi. U lar zanjirli
reaksiya sifatida nam oyon b o 'lad i.
•
Shartli refleks k o 'p kom ponentli m urakkab reaksiya b o 'lib ,
indiferent
(befarq, shartli) ta ’sirni shartsiz ta ’sir bilan m ustahkam lash asosida hosil
bo'lad i. Shartli refleks ogohlantirish vazifasini o 'tay d i, organizm shartsiz
ta ’sirni qabul q ilish g a ta y y o r holg a keladi. M asalan:
o rg an izm n in g
m usobaqadan oldingi holatida qonning qayta taqsim lanishi,
nafas va
qon ay lanishining kuchayishi natijasida m uskullarning z o 'riq ib ishlash
uchun ta y y o r holatga kelishi.
Shartli refleks hosil qilish qoidalari.
Shartli
refleks hosil qilish uchun
quyidagilar zarur:
1 .Ikkita ta ’sirlovchining m avjudligi, ulardan biri
shartsiz ta sir
(ovqat,
o g 'riq chaqiruvchi ta ’sir va hokazo) b o 'lib , shartsiz reflektor reaksiyani
chaqiradi, ikkinchisi
e s a - s h a r tl i t a ’s ir
, shartsiz ta ’sir b o 'lish id a n ogoh
qiluvchi ta ’sir (y o ru g 'lik , tovush, ovqatni k o 'rsa tish va hokazo);
2 .Bir necha bor shartli va shartsiz ta ’sirotlarning m os kelishi;
3.Shartli ta ’sirning shartsiz ta ’sirdan oldin kelishi;
4 .Shartli ta ’sirlar d iqqat-e’tiborni ja lb qiladigan har qanday ta ’sirotlar
b o'lishi mumkin;
5.S hartsiz ta ’sir m a’lum darajada kuchli b o 'lish i zarur,
aks holda
vaqtinchalik aloqa hosil b o 'lm a y d i;
6 .S hartsiz ta ’sir natijasida shartli ta ’sirga nisbatan kuchli q o 'z g 'a lis h
vujudga kelishi zarur;
7.E ’tibom i ch alg 'itu v ch i yot ta ’sirlar b o 'lm a slig i zarur;
8.Shartli refleks hosil qilinayotgan hayvon so g 'lo m b o 'lish i zarur;
9.Shartli refleks hosil qilinayotganda bosh m iya p o 's tlo g 'i faol holda
b o 'lish i shart.
434
t c e h пцуа р с ч З э д :
9 0 - r a s m . S h a r t l i r e f l e k s x o s i l
b o ' l i s h c h i z m a s i .
1,11-bosh m iya p u stlo g id a g i
qo 'zg ‘alish о 'choqlari;
I-sh a rtli signalning afferent
y o 'li; 2 -og 'iz bo 'shlig ‘i
reseptorlari; 3-efferent
yu lla r; 4-uzunchoq miya
m arkazi; 5-so ‘lak bezi;
6, 7-shartsiz sig n a l afferent
y o 'llari; 8-sezuvchi
neyronlar; 9-oraliq
neyronlar.
Do'stlaringiz bilan baham: