O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

N afas olgandagi, ch iqargan dagi va a lveo lya r havolarning tarkibi.
N afas o lganda atm osfera havosi alveolalarga bosim lar farqi hisobiga 
q o n v ek siy a y o 'li bilan kiradi. Inson o 'p k a si - bronxlari, traxeyadan 
alveolalargacha 23 m arta bo'linadi. B uning natijasida ulam ing ko'ndalang 
kesim i yuzasi 4500 m arta ortadi. S huning natijasida gazlam in g chiziq 
tezligi alveolalargayaqinlashgan sayin sekinlashadi. Bu esa alveolalardan 
k ichik qon aylanishi doirasi tom irlariga g azlarning diffuziya y o 'li bilan 
o 'tis h ig a qulaylik yaratadi.
O dam atm o sfera h avosidan nafas o ladi, uning ta rk ib id a 20,94%
kislorod, 0,03% karbonat angidrid, 79,03% azot bor. N afas chiqargandagi 
havo tark ib id a 16% kislorod, 4,5% k arbonat angidrid, 79,5% azot bor. 
A lveolyar havoda 14% kislorod, 55% k arbonat angidrid, 80,5% azot bor.
N afas ch iqargandagi havo tarkibida kislorod k o 'p lig i va karbonat 
an gidridining ozligi bilan farq qiladi. B unday farq b o 'lish in in g sababi 
nafas chiqargandagi havo zararli bo'shliqdagi havo bilan aralashib ketadi. 
Z ararli b o 'sh liq havo tarkibi atm osfera havosi tarkibi bilan b ir xil. 
O 'p k a d a g a z la r alm ashinuvi. G a zla r diffu ziyasi.
A lv e o la la r tashqi 
yuzasining k o 'p ch ilik qism i kichik qon aylanishi doirasi kapilyarlari bilan 
birlashgan. K apillyarlar bilan qoplangan yuzasi o 'rta c h a 100 
m2
ni tashkil 
qiladi. O 'p k a alveolalari va q o n-tom ir o rasida aerogem atik to 's iq - o 'p k a
mem branasi b o 'lib u endoteliy hujayralaridan, ikkita asosiy m em branadan, 
alveolalar epiteliysidan va surfaktan qavatidan iborat. Bu m em brananing 
qalinligi 0 ,3-2,0 
mkm
ga teng.
O 'p k a d a gazlar alm ashinuvi k islorodning alveolalardan qonga (bir 
kunda o 'rta c h a 500 1), karbonat angidridning esa qondan alveolalarga 
(bir kunda o 'rta c h a 4301) diffuziya y o 'li bilan o 'tish i uchun aerogem atik 
to 's iq n in g ikki to m o n id a a lv eo la la rn in g h avodagi parsial bosim i va 
qondagi gazlar tarangligining farqi b o 'lish i kerak.
G azlar aralashm asidagi har bir gazning o 'z ig a to 'g 'r i kelgan atm osfera 
b o s im in in g q is m i s h u g a z n in g