O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

mm sim
ust
ga teng. 100 m l q onda tarangligi 100 
mm sim ust
b o ’lganda, erigan 
holda 0,3 m l kislorod b o ’ladi. Bu tirik organizm hay o t faoliyati uchun 
yetarli em as.
K islorodning asosiy qism i gem oglobin bilan birikkan holda tashiladi. 
G em oglobin nafas pigm enti bo ’lib, tarkibida o ’ziga xos oqsil q ism i
globin
va o ’zida ikki valentli tem ir tutuvchi 
gem
dan tashkil topgan. G em oglobin 
kislorod bilan oson dissotsiatsiya b o ’luvchi birikm a oksigem oglobinni 
hosil qiladi. B unda tem im ing valentligi o ’zgarm aydi.
G em o g lo b in t o ’la t o ’y in g u n c h a qon bilan b irikkan k islo ro d n in g
m iqdori 
qonning k islo ro d sig'im i
deyiladi. Q o n n in g k islorod s ig ’imi 
gem oglobin m iqdorigabog’liq. 1 gr gem oglobin 1,36 ml kislorodni biriktirib 
olishi m um kin. Q onda gem oglobin m iqdori 14 g % b o ’lsa, 100 m /q o n 19 
m l
kislorodni biriktira oladi. Q onning kislorod sig ’imi 100 ml qon biriktira 
oladigan kislorodning m aksim al m iqdori bilan belgilanadi. S og’lom odam
arterial qon id a g em oglobinning k islorod bilan to ’yinishi 96% ni tashkil 
qiladi.
G e m o g lo b in n in g o k s ig e m o g lo b in g a a y la n is h i q o n d a e rig a n
kislorodning tarangligi bilan b og’liq. U lar orasidagi bo g ’liqlikning grafik 
ta rz d a ifo d a la n ish i o k sig e m o g lo b in n in g d iss o tsia tsiy a egri c h iz ig ’i 
deyiladi. A gar absissa o ’qiga kislorodning parsial bosim i, ordinata o ’qiga- 
gem oglobinning kislorod bilan to ’yinish % q o ’yilsa, oksigem oglobinning 
d issotsiatsiya egri ch izig ’ini olam iz.
Bu egri chiziq «S» shaklida b o ’lib, chiziqning chap qism i tik yuqoriga 
k o ’ta rilg a n , o ’n g q ism i e s a d ey a rli g o riz o n ta l y o ’n a lish d a b o ’ladi. 
K is lo ro d n in g ta ra n g lig i 10 d a n 40