O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

O 'p k a to 'q im a sin in g ela stik to rtish kuchi.
O 'p k a to 'q im a s in in g
elastik tortish kuchi uch om ilga b o g 'liq :
1) alveolalar ichidan qoplanib turuvchi (surfaktan) m oddaga;
2 ) o 'p k a to 'q im a si elastik to lalarining tarangligiga;
3) bronxlar m uskullarining tonusiga.
308

---

M anom etr
S hisha yopqich
Traxeya
R ezina
m e m b ra n e "
O 'pka —
6 7 - r a s m
. N a f a s o l i s h v a c h i q a r i s h a k t i m e x a n i k a s i n i k o ‘ r s a t u v c h i
D o n d e r s m o d e l i .
0 ‘pkaning elastik tortishish kuchidan 2/3 qism i alveolalar devorining 
y u z a ta ra n g lig ig a b o g ’liq. 
*
A lv e o la la rn in g ic h k i y u z a s in i s u v d a e rim a y d ig a n 2 0 -1 0 0
nm
qalinlikdagi fosfolipid m odda - surfaktan qoplab turadi. U esa alveolalam i 
b ir-b irig a y o p ish ib q o lis h ig a y o ‘l q o ‘y m a y d i. S u rfa k ta n 2 tip d a g i 
p n ev m o tsitlard a sintezlanadi. U ning sintezlanishi p ara sim p a tik nerv 
t a ’s ir la n g a n d a k u c h a y a d i, a d a s h g a n n e rv k e s ib q o ’y ilg a n d a esa 
sekinlashadi.
A lveo lalard ag i bosim nafas olin m ag an d a va nafas y o ’llari ochiq 
b o ’ lg a n d a a tm o s f e r a b o s im i b ila n te n g b o ’ la d i. N a fa s o lg a n d a
a lv e o la la rd a b o sim p a s a y a b o sh la y d i. B o sim p a s a y ish i in s p ira to r 
m uskullarning qisqarishiga va nafas y o ’llarining qarshiligiga b o g ’liq. 
A garda havo y o ’llari berk b o ’lsa, kuchli nafas o lishga harakat qilinganda 
bosim - 70 
mm sim.
Hsf.gacha pasayishi m um kin. N afas chiqarganda 
alveolalarda bosim atm osfera bosim idan yuqoriroq b o ’ladi. N afas y o ’llari 
to ’siq b o ’lib, kuchli nafas chiqarishga harakat qilinganda bosim 100