O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

“Harbiy vazirlik Bosh shtabi Osiyo qismi 
1898 yil 21 may, 25724-son 
Turkiston Bosh gubernatori va Turkiston harbiy okrugi qo`shinlari qo`mondoniga 
general-leytenant Korolkov 18 mayda yuborgan, “Siz janob oliylariga ma`lum bo`lgan 
oshig`ich telegrammaasosida podsho hazratlariga berilgan axborotdan so`ng oliy hazratlari 21 
mayda general-leytenant Korolkov ko`rsatmalarini ma`qullab, Siz janobi oliylariga 
quyidagilarni buyurishimni amr qiladilar: 
1) Siz janobi oliylari hoziroq xizmat joyiga jo`nab keting. 
2) General-leytenant Korolkov Farg`onaga jo`nab ketsin va rus qo`shinlariga hujum 
qilishga yo`l qo`ygan shahslarni tergov qilsin, mahalliy aholi vaamaldorlar qay 
darajadaaybdorligini, qo`shinlar o`zlarini qanday tutganliklarini aniqlasin. 
3) Farg`ona harbiy gubernatori general-leytenant Povalo Shvikovskiy vaAndijon uezdi 
boshlig`i egallab turgan vazifalaridan chetlatilsinlar. 
4) 1-Turkiston muntazam brigadasi boshlig`i, general-mayor Ionov Farg`onaga 
yuborilsin va uning zimmasiga viloyatda joylashgan qo`shinlarga vaqtinchalik qo`mondonlik 
qilish vazifasi yuklatilsin; shuningdek bizning lagerimizga hujum qilishgaaybdor bo`lganlarni 
ushlashga va mabodo yangi guruhlar paydo bo`lgudek bo`lsa, ularga qarshi kurashga jalb 
etiladigan harbiy qismlarni ham boshqarsin. 
5) General Ionov ixtiyoriga Samarqanddan Farg`onaga 2-Ural kazak polkining ikki 
sotnyasi shu polk komandiri polkovnik Jigalik rahbarligida jo`natilsin. 
6) Pomir posti tarkibi mustahkamlansin. 
7) Tog`larda va viloyatlarda g`alayonlar bo`lgudek bo`lsa, tadbirlar belgilansin.
8) Tegishli rahbar sahslarga ko`rsatib o`tilsinki, qo`sinlarimizga hujum qilishdaaybdor 
bo`lganlar namunali tarzda safqatsizlik bilan jazolansinlar, bunda Turkiston okrugi 
qo`sinlarining vaqtinchalik qo`mondonligiga dala sudi hukmlarini tasdiqlash huquqi berilsin. 
9) Farg`ona harbiy gubernatori lavozimini vaqtinchalik bajarish uchun 2-Kaspiyorti 
o`qchi brigadasi boshlig`i general-mayor Chaykovskiy yangi Marg`ilonga yuborilsin. 
Samarqand shahri uezdi boshlig`i polkovnik Chernyaevskiy va Toshkent shahar uezdi 
boshlig`i podpolkovnik Krilov unga yordamchi etib tayinlansinlar. 
10) Generallar Ionov va Chaykovskiyga 600 so`mdan, polkovnik Chernyaevskiy va 
podpolkovnik Krilovga 300 so`mdan, Farg`onaga jo`natilayotgan ikki sotnya ofitserlari va 
polk komandirlariga yarim yillik maoshi hajmida yo`l puli berilsin. 
Oliy hazratlarining yuqorida bayon qilingan amrlarini Siz Janob oliylariga ijro uchun 
ma`lum qilarkanman, Sizga yana shuni yetkazish sharafiga muyassarmanki, yuqorida 

---

230 
tayinlangan shahslarga va Ural polkining ikki sotnyasiga darhol jo`nab ketish haqida 
ko`rsatma berildi Harbiy vazirlik boshqaruvchisi general-leytenant Kuropatkin”. 
Podsho 
Nikolay 
II 
qo`zg`olonchilarni 
“namuna” 
bo`ladigan darajada qattiq jazolash 
uchun ko`rsatma berdi. Ana shu 
ko`rsatmaasosida 
qo`zg`olonchilar 
ustidan olib borilgan sud jarayoni 3 oy 
davom etadi. Dastlab 447 kishi sud 
qilinadi va 800 ga yaqin kishi 
guvohlikka chaqiriladi. General-mayor 
Terentev raisligida o`tgan harbiy sud 
materiallari “Andijanskoe delo” 20 
jildni tashkil qilgan. Ushbu sud ishi 
bo`yicha 380 kishining ustidan sud 
hukmi 
chiqirilgan. 
Sud 
hukmida 
quyidagilarni 
o`qiymiz: 
“...kuchli 
muhofaza to`g`risidagi qonunning 17, 
18 va 31-moddalari asosida harbiy vaqt 
qonunlarini 
joriy 
etgan 
holda, 
jinoyatchilarni 
jazolash 
vaaxloqini 
tuzatish 
to`g`risidagi 
qonunlar 
to`plamining 249-moddasiga binoan 
harbiy sudga berilgan mingtepalik 
Eshon Muhammadali halfa Muhammad 
Sobir 
o`g`li, 
45 
yoshda, 
Kulla 
bo`lisining sobiq boshlig`i G’oyibnazar 
Ortiqxo`ja o`g`li (Ortiq so`fi o`g`li dyeyish ham mumkin), 45 yoshda, turklar: Subxonqul 
Arabboev 52 yoshda va Bo`taboy G’aynoboev 36 yoshda, sartlar: Rustambek Sotiboldibek 
o`g`li 33 yoshda va Mirzahamdam Usmonboev 44 yoshda, ishini ko`rdi. Sud ishni qarab 
chiqib, sudlanganlarni quyidagi ishlardaaybdor deb topdi: 1) Muhammadali Eshon 
shundaayblandiki, u o`lkada rus hokimiyatini ag`darib talashani o`ylab o`lkadagi 
ko`pginashaharlar va bo`lislar aholisini qurolli qo`zgolon ko`tarishga ko`ndirgan g`azovot 
(muqaddas urush) e`lon qilgan va o`zining bir guruh jinoyatchi sheriklari bilan ularga 
boshchilik qilib shu yil 18 mayga o`tar kechasi qo`lda qurol bilan Andijon shahridagi lagerda 
turgan 20-Turkiston asosiy-muntazam batalonning 4 va 5 rotalariga hujum qilgan;
G’oyibnazar ahundaayblanadiki, u Muhammadali Eshon bilan o`lkadagi rus hokimiyatiga 
qarshi qo`zg`olon ko`tarish va g`azovot e`lon qilish haqida til biriktirib, Kulla bo`limi 
boshlig`i lavozimida ishlayotganligidan foydalanib, do`q-po`pisa bilan boshqa mahalliy 
kishilarni bu ishda ishtirok etishga ko`ndirib, rejaning muvaffaqiyat qozonishiga 
ko`maklashgan, Andijon garnizoni lageriga hujum chog`ida jinoyatchilar guruhining bir 
qismiga boshchilik qilgan, guruh Kulla qishlog`idan jo`nashidan avval o`z uyida tunagan 
meshchan Safron Bishkovni o`ldirib, kallasini kesgan; 3) Subxonqul Arabboev 
shundaayblandiki, u o`lkada rus hokimiyatiga qarshi qo`zg`olon ko`tarish va g`azovot e`lon 
qilish to`g`risida Muhammadali Eshon bilan til biriktirib, Andijon garnizoni lageriga hujumda 
ishtirok etgan, bunda guruhning bir qismiga boshchilik qilgan; 4) Rustambek Sotiboldibek 
o`g`li shundaayblandiki, u Muhammadali Eshonning