О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

o‘simta, 
6 -
 so‘lak bezlari, 7 - qizil-
o'ngach, 
8 -
 oshqozon, 
9 -
 oshqozonosti
bezi, 
1 0 -
 ingichka ichak, 
II -
 yo‘g‘on
ichak, 
12 -
 to‘g‘ri ichak.
82 
Ж

---

52-rasm.
Og‘iz bo‘shlig‘ida tishlaming
joylashuvi: 
1 -
 kurak tishlar, 
2 -
 oziq tish,
3
 - kichik oziq tishlar, 
4
 - katta qoziq
tishlar, 
5
 - bodomcha bezi, 
6
 - tilcha, 
7
-
tanglay, 
8 -
 halqum, 
9
 -til, 
10 -
pastki lab.
53-rasm.
Tishning tuzilishi: 
1 —
 emal,
2 -
 dentin, 
3 -
 pulpa, 
4 -
 котопка,
5 -
 milk, 
6 -
 ildiz, 7 - jag‘ suyagi.
chuqurchasi - alveolasi ichida joylashgan ildizchasi bor (53-rasm). Tish ildizining
uchki qismida joylashgan teshikcha orqali tish bo‘shlig‘i - pulpaga qon tomirlari
va nervlar kiradi.
Tishlar bir ildizli (kurak, kichik qoziq tishlar), ikki va uch ildizli (katta oziq
tishlar) bo‘ladi. Tish ildizi tish chuqurchasiga
periodont
 orqali mustahkam birikkan.
Tish dentindan iborat koronkasi emal, ildizi — sement bilan qoplangan. Emal 96—
97 % mineral (fosfor va kalsiy, biroz ftor) tuzlardan, dentin 28 % organik va 72 %
mineral (fosfor, kalsiy, magniy, ftorli kaliy)dan iborat. Sementntng tarkibi suyakka
o‘xshaydi. Koronkasi shakliga binoan kurak, qoziq, kichik va katta oziq tishlar
bo'ladi. Kurak tishlar koronkasi ponasimon, ildizi bitta, qoziq tishlar koronkasi ikki
qirrali bo'ladi. Kichik oziq tishlar koronkasi chaynash yuzasida bo‘rtiqlar bo‘ladi.
Katta oziq tishlar koronkasi kubsimon, chaynash yuzasida bir necha bo‘rtig‘i, ikki
yoki uchta ildizi bor.
Kurak tishlar
 yuqori va pastki jag‘larning oldingi qismida 4 tadan joylashgan.
Ular keskir uchli bo'lib, ovqatni tishlab, uzib olish va oziq moddalarini qirib
olishga yordam beradi. Kurak tishlardan keyin jag‘laming har tomonida bittadan
83

---

o‘tkir uchli yassi 
qoziq tishlar
 joylashgan. Qoziq tishlar yordamida qattiq ovqat
moddalari uzib olinadi va maydalanadi. Qoziq tishlardan keyin jag'larning har
tomonida 2 tadan 
kichik oziq
 va 3 tadan 
katta oziq tishlar
 joylashgan. Oziq tishlar
yordamida ovqat chaynalib, maydalanadi.
Yangi tug‘ilgan chaqaloqning tishlari bolmaydi. Taxminan 
6
oylikdan boshlab
uning birinchi sut tishlari paydo bo‘ladi. 7 -8 yoshlardan boshlab sut tishlari
doimiy tishlar bilan almashina boshlaydi. 
10—12
yoshga kelib tishlar almashmishi
tugallanadi. Aql tishlari 18 yoshdan keyin chiqadi.
Tishlar sog‘lom bo'lishi uchun bir qancha gigiyena qoidalariga rioya qilish
zarur. Xususan, tishlarda yong‘oq yoki danaklar chaqish, suyak yoki qattiq kon-