О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

2
. Srn’iy nafas olish tadbirlarini tartib bilan joylashtiring: A - issiq choy berilib,
shifoxonaga jo‘natiladi, D - og'zini ochib, orqasiga qo‘l bilan uriladi, E - og‘zi
yoki bumi orqali havo puflanadi, F - m i oyoq soni ustiga qorni bilan yotqiziladi,
G - orqasiga yotqiziladi, H - nafas yollari dan suv chiqariladi, J - ko‘z qorachig‘i
torayib, terisiga qizillik yugurishi uning o‘ziga kelganini bildiradi.
Masalalarni yeching:
1. Odam har bir nafas olish harakatida 500 cm
3
havoni o‘pkasidan o‘tkazadi. Nafas
olingan havoda 21%, nafas chiqarilgan havoda 16 % kislorod boiadi. Agar sinfda 40
ta o‘quvchi bolsa, bir soat dars davomida (40 minut) har bir o'quvchi 1 minutda 18
martadan nafas olgan bolsa, har bir o'quvchi va sinfdagi barcha o‘quvchilar iste’mol
qilgan kislorod hajmini hisoblab chiqing.
2. Bir litr havoda 210 cm
3
 kislorod bor. Odam 1 minutda 
6
 litr kislorod iste’mol qiladi.
8 
soatlik ish kunida uning o'pkasi orqali qancha havo o‘tadi?
0 ‘ylab javob bering:
1. Is gazi kislorodga nisbatan gemoglobinga 300 marta tezroq birikadi. Nima sababdan
is gazi bilan zahariangan kishining boshi qattiq og‘riydi?
80

---

2. Puflash tez-tez va chuqur nafas olishdan iborat. Nima sababdan sharni puflab
shishirish bilan mashg‘ul bolgan odamda qisqa muddatli gandiraklash va bosh
aylanishi, hatto hushdan ketish alomallari paydo bo‘ladi?
3. Odatda, ko‘p chekadigan kishilar ko‘p yo'talishini qanday tushuntirish mumkin?
3-laboratoriya mashg‘uloti
1. Nafas olishda ko‘krak qafasining harakatini kuzatish.
Kerakli jihozlar va asboblar: