O ’. M. Asqarova, M. A. Abdullaeva, M. Boltaeva andragogika

2.4. K O M M U N IK A TIV O ’Y IN L A R
"Qaramasdan chizilgan portret"
Ishtirokchilar juftliklarga bo’linadilar. Qog’ozga qaramasdan, faqat bir- 
birlarining yuzlariga qarab, ishtirokchilar bir-birlarining 
portret (rasm)larini chizadilar. 30 soniyadan keyin ular 
chizishni to ’xtatadilar. M uallif portretga sherigining 
ismini yozadi va ular o’zaro rasm almashadilar. Keyin 
yana boshqa juftliklarga bo’linib, xuddi shu ishni 
takrorlaydilar. Berilgan vaqtga qarab mashqni bir necha 
marta qaytarish mumkin. Shunday qilib, mashq so’ngida 
tugallangan "portretlar" ichidan har bir ishtirokchi o ’ziga 
ko’proq yoqqan bittasini tanlaydi va tegishli shaxlar bilan 
uni guruhga taqdim etadi. "Portretlar galereyasi" xonada 
seminar yakunigacha ilinib turishi mumkin.
Natijalarni umumlaslitirish
(yakun yasash) bosqichi termometr
YOki "Kayfiyatingiz qanday?" Bu eng sodda 
va eng tezkor, ayniqsa, vaqt 
ziq bo’lgan vaziyatda 
foydali 
usul. 
Moderator 
katta vatman 
qog’ozga 
term om etr rasmini chizadi va unda О dan 36,6 gacha 
nuqtalami belgilaydi. U ishtirokchilardan shkala yoniga 
(buni 
chiqib 
ketayotganda 
qilish 
mumkin) 
o ’z 
kayfiyatlariga mos nuqtani belgilashlarini so’raydi: 36,6 
yoki unga yaqin - o’rtacha, seminar boshidagi kabi 
kayfiyat, seminar deyarli hech narsa bermadi; undan 
yuqori - seminar kuch-quwat, g ’ayrat, tashabbus berdi, 
biror ishni amalga oshirish istagi tug’ildi; 36,6 dan past - 
seminar zerikarli o’tdi, uxlab qolay dedim.

---

Bir so ’z bilan
Moderator barcha ishtirokchilardan seminardan olingan taassurotlarni bitta 
so’z yoki jum la bilan bildirishni so’raydi. Agar munosabat salbiy bo’lsa, shu 
zaxoti buning sababini aniqlagan ma’qul. Bu usulning varianti sifatida davra 
bo’ylab suhbatni taklif qilish mumkin. Moderator xozir u seminar yakunlari 
to ’g’risida nutq so’zlashini, biroq ishtirokchilar davra bo’ylab bittadan so’z 
qo’shishlarini aytadi. Iloji bo’lsa, bir-birlarining so’zlarini takrorlamasliklarini 
iltimos qiladi.
Moderatorning nutqi quyidagicha bo’lishi mumkin:
• 
Xurmatli do’stlar! Hozirgina siz bilan seminarimizni yakunladik. 
Umuman olganda, u ... (guruh a ’zolari navbatma-navbat bittadan so’z 
qo’shadilar, masalan, "mazmunli", qiziqarli", "qisqa", "zerikarli" va h.k o’tdi;
• 
Nazarimda, biz yangi ... ("bilimlar", "ko’nikmalar" ...)ga ega 
bo’ldik;
• 
Ayniqsa, quyidagi bosqich qiziqarli bo’l d i ...
• 
Eng samarasiz, foydasiz narsa (bosqich, mavzu, holat) - bu... bo’ldi.
• 
Ertaga ishga borganimda, men seminar yakunlari bo’yicha albatta...
Xulosa o’rnida men tashkilotchilarga shunday demoqchiman ...