Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi” fakul­teti t. R. Abdurashidov nomidagi “yuqorimolekulali birikmalar va plastmassalar texnologiyasi” kafedrasi

Vals uzatmasi quvvatini aniqlash - rezina aralashma tayyorlash jarayonidagi, aralashma hususiyatiga, vallarning aylanish tezligiga, vallar friktsiyasi, oraliq tirqish kattaligi, vallar issiqlik darajasi, yuklash darajasi va boshqa turli faktorlarga bog’liq bo’ladi. Valslarda ishlash vaqtida, ularning iste’mol qiluvchi quvvat o’zgaruvchan bo’ladi va shu sababli uni aniqlash ba’zi bir qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi.
Vaslar uzatmasi quvvatini quyidagi teglama orqali hisoblash mumkin:
N_el.yur.=N_foy/η_podsh η_uzatma
N_foy.=A_foyⁿ/60 ^. 10³
N_el.yur.-elektr yurgazgichning ish bajargandagi sarflagan quvvati, kvt;
A_foy.-aralashmaning foydali oquvchanligi, kgc m;
n-vallarning aylanish tezligi, ob/min
η_pod, η_uzatma -vall va uzatma podshibniklarining foydali ish koeffitsenti.
Elektr yurgazgich A_el.yurgaz bajargan ishini quyidagicha tenglama orqali hisoblaymiz:
A_ei.yurgaz=A_foy./ η_podsh η_uzatma
A_el.yur=A_foy.+A_pod+A_uzat=∆I+q_issiq._yo’q ± q_qosh-a /1790
Bunda: A _pod-podshibniklar ishqalanishi, kgs m;
A_uzat-uzatma bog’lovchi qismlari ishqalanishi, kgs m;
∆I-aralashma issiqlik darajasi o’sishi, kdj;
q-issiqlikni atrof muhitda yo’qolishi, kdj;
q-sovutish tizimi orqali yo’qotilgan issiqlik, kdj;
Valslar uzatma qismining quvvatini, aylanish moment bilan ham aniqlash mumkin. Elektr yurgazgichdan vals uzatmasiga Muzat talab etiluvchi aylanish momentidagi quvvati quyidagi formula bilan aniqlash mumkin;
M_uzat=M_erkin+M_q.k+M_engish
M_erkin - erkin harakat momenti, kgs m;
M_q.k-podshibnik va mexanizmlardagi qo’shimcha kuch moment, kgs m;
M_yngish-deformatsiyalanuvchi materialni va ichki, tashqi ishqalanish qarshiligini yengish moment, kgs m.
Valsning foydali ish koeffitsenti:
η΄=M_yengish/M_erkin+M_q.k+M_yengish = 1/1+M_erkin+M_q.k/M_yngish
Erkin harakat momenti:
M_erkin=1/η_uz. η_frik Σ Gµ΄d / 2 i
G-tsaffadagi radial og’irlik, kgs;
µ΄-tsaffadagi ishqalanish koeffitsenti, (µ΄=0,03-0,05) m;
d-tsaffa diametri, m;
i-elektr yurgazgich va vals vallari orasidagi uzatmaning uzatish soni;
η_uzat -orqa valga elektr uzatgichdan uzatilgan foydali ish koeffitsenti; η_uzat. =0,96.
η_frik. -friktsion uzatma foydali ish koeffitsenti; η_frik.=0,94
Qo’shimcha ishqalanish kuch momenti, vallar oralig’ida zo’riqishi kuchlari vujudga kelganda:
M_q._i =1/ η_uzat. η_frik. Σ p_zo’riq. µ΄d / 2i
Deformatsiyalanuvchi material ichki va tashqi ishqalanish qarshiligini yengish momenti.
M₁=0,5 P_{ylka 1}D₁ sin ( ρ₁ – γ₁)
M₂=0,5P_{ylka 2} D₂ sin ( ρ₂ + γ₂)
M_yngish=M₁+M2₂
γ₁ va γ₂ burchak kattaligini, grafik usulda aniqlashimiz mumkun. γ₁ burchak kattaligi ortishi bilan, M₁ moment kamayadi.
Agar, v₁=v₂ va D₂>D₁ bo’lsa, γ burchagi kattaligini y_o’rta. uchun berilgan tenglama yordamida aniqlashimiz mumkin (17-rasm). Deformatsiyalanuvchi material va ichki, tashqi ishqalanish qarshiligini momentini M_yengish aniqlab, uzatma valiga M_uzat zarur bo’lgan aylanish momentini topishimiz mumkin. Valsning uzatma validagi quvvatni N, (vt), quyidagi tenglama yordamida aniqlaymiz.
N=M _uzat ω
ω –burchak tezligi, pad/cek.