Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi” fakul­teti t. R. Abdurashidov nomidagi “yuqorimolekulali birikmalar va plastmassalar texnologiyasi” kafedrasi

Fundamentlanuvchi vals plitasi. Vals katta hajmli va og’ir massaga ega mashina. Barcha og’irlik va dinamik kuchlanishlar plita va uni o’rnatilgan fundamentga to’g’ri keladi. Shu sababli, plita 13 (2-rasm) joylashtiriladigan fundament yetarli darajada massiv va yaxlit holatda tayyorlanadi. Vals staninalari, silliqlangan plitaga boltlar yordamida mustahkamlanadi.
Issiqlik balansi va sovutish tizimi.
Rezina aralashmasini qayta ishlash jarayoni o’z navbatida katta quvvat talab qiladi. Qayishqoq va qovushqoq materialni ishqalanish kuchini yengish uchun, uzatma va podshibniklarga katta quvvat sarflanadi. Aralashma deformatsiya vaqtida, vallar orasida sarflanuvchi quvvat, issiqlik quvvatiga aylanadi.
1. Rezina aralashmani qayta ishlash jarayonida katta miqdorda issiqlik ajralib chiqadi ;
Q=860η_uzatη _pod N_orta=860η_V N _o’rta
η_uzat-uzatish f.i.k.
η _pod-podshibnik f.i.k.
N _o’rta-o’rtacha sarflangan quvvat.
η_v=M _pod/M _erk.x+M_{qo’sh .ishq}+M _pod –vals f.i.k.
2. Valslash jarayonida hosil bo’lgan va sarflangan issiqlikni umumiy miqdoriy balansini aniqlash tenglamasi;
Q=Q₁+Q₂+Q₃+Q₄
Q₂=Q₂΄+Q₂΄΄; Q₃=Q₃΄+Q₃΄΄; Q₄=Q₄΄+Q₄΄΄
Q₁-aralashma orqali sarf bo’lgan issiqlik miqdori,kkal /s;
Q₂ va Q₃ – vallarning atrof-muhitga sarflagan issiqlik miqdori, kka / s;
Q₄ va Q₄΄΄-sovitish tizimiga sarflangan issiqlik miqdori, kkal/ s;
3. Rezina aralashma orqali sarf bo’lgan issiqlik miqdori;
Q₁=Gc(t_s – t_b)
4. Atrof-muhitga sarf bo’lgan issiqlik miqdori;
Q₂+Q₃=Q_a+Q _V
Q_A=Fc ₁ [(T ₁/100)⁴ – (T ₂/100)⁴ ]
Q_V =α _v F ( t _ct – t _atr.muxit)
5. Sovutish tizimiga sarf bo’lgan issiqlik miqdori;
Q₄=Q – (Q₁+Q₂+Q3)
Q₁+Q₂+Q₃=1/7 ≈ Q
Q₄=Wc (t_chiqish – t _kir)=kF∆t_o’rta
W-sovutuvchi agent sarfi, kg;
c-issiqlik sig’imi, kkal/(kg grad);
t_chiqish va t_kir -sovutuvchi agentning kirish va chiqishdagi temperaturasi, ⁰C;
k – issiqlik sarfi koeffitsenti;
F-sovutilgan yuza maydoni, m ²;
∆t _o’rta - temperaturaning o’rtacha farqi, grad.

19 – rasm. Vallarning (a) ochiq, (b) yopiq usuldagi sovutish tizimining sxemasi.
1 – Val; 2 – teshikchali quvur; 3 – yo’naltiruvchi disk; 4 – voronka; 5 – taqsimlovchi vtulka; 6 – salnik vtulka; 7 – salnik; 8 – yo’naltiruvchi vtulka; 9 – tiqin.

Rezina aralashma tayyorlash, qayta ishlash jarayonida hosil bo’ladigan issiqlikni boshqarish alohida ahamiyatga ega. Buning uchun valslarda, vallar va podshibniklarini sovutish uchun sovutish tizimi mavjud. (19-rasm).
Vallarni sovutish suv bilan, ikki xil usulda amalga oshiriladi. Birinchi usulda, (19-a, rasm) vallarning sirtiga quvur 2 joylashtiriladi. Quvur, oralig’i 100-125 mm bo’lgan 2-2,5 mm teshikchalardan iborat. Bosim bilan yo’naltirilgan suv oqimi vallarni sovutib, yo’naltiruvchi disk 3 orqali voronkadan 4 mahsus xovuzchaga tushib, so’ngra kanalizatsiyaga ketadi. Vallarni sovutishning ikkinchi usulida, joylashtirilgan quvurdan 2, bosim ostida yo’naltirilgan suv, valning sirtini to’ldiradi va mahsus suvning oqimini to’suvchi qurilmadan o’tib, kanalizatsiyaga ketadi (19-b, rasm).Ishlab siqarish korxonalarida, asosan ochiq usulda vallarni sovutish tizimi qo’llaniladi.