Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti,, N. R. Alimqulov, N. B. Sultanova

Iqtisodiy ta’lim tamoyilini xisobga olish. 
Geografiya ayniqsa iqtisodiy 
geografiya darslarida o’quvchilarga iqtisodiy ta’lim va tarbiya berish katta 
axamiyatga ega. Har bir xo’jalik tarmog’ini o’rganishda ularni iqtisodiy samarasi 
haqida bilimlar beriladi, shu bilan birga xom ashyo va tabiiy resurslardan tejab 
tergab foydalanish, o’z mulkiga va davlat mulkiga extiyotkorlik bilan munosabatda 
bo’lishni o’rgatish o’quvchilarni iqtisodiy tarbiyasini yuqori darajaga ko’tarishga 
imkon beradi. 
Geografiya darslarida ekologik tarbiya berish.
Geografiya fani atrof muxit 
va xo’jalik xaqida bilim beradigan yagona fan bo’lganligi sababli unda 
o’quvchilarga ekologik tarbiya berish katta imkoniyatlariga ega. tabiiy va iqtisodiy 
geografiya predmetlarini o’rganishda har bir mavzu bo’yicha ekologik bilim ta’lim 
va tarbiya berish mumkin. Ayniqsa O’rta Osiyodagi regional ekologik muammolarni 
yoritib berish yoki ulardan misollar keltirish katta axamiyatga ega. 
 
16.2.1. Geografiya darslarining tuzilishi 
 
Geografiya darslarini tuzilishi didaktika va geografiya o’qitish metodikasida 
umum qabul qilingan qoidaga asoslangan. Mazkur qoidalarga binoan geografiya 
darslari quyidagi qismlardan iborat: bilmini tekshirish (uyga berilgan vazifalarni 
tekshirish va baxolash) yangi mavzuni o’qitish; yangi mavzuni mustaxkamlash; uyga 
vazifa berish. 
Tashkiliy qism.
Mazkur qismda yoki bosqichda o’quvchilar bilan 
salomlashiladi, yo’qlama qilinadi, tozalik tekshiriladi, o’quvchilarni kitob, daftar, 
atlaslari borligi tekshiriladi. So’ngra o’quvchilarni darsga tayyorlaydi. Bunda o’tgan 
mavzu va yangi mavzuni ilmiy va amaliy ahamiyati haqida o’quvchilarga 
ma’lumotlar beriladi va ularni darsga tayyorlaydi. 
O’quvchilar bilimini tekshirish va baholash.
Geografiya darslarining eng 
asosiy qismlaridan biri hisoblanadi. Mazkur qism yangi darsni o’tish uchun asos 
bo’lib xisoblanadi. Darsda asosiy materialni o’zlashtirish darajasi tekshiriladi. 
Olingan bilimlarni o’xshash va yangi o’quv sharoitida qo’llash tekshiriladi. Bunday 
bilimlarga dunyoqarash g’oyalari, nazariy bilimlar (umumiy tushunchalar, tamoillar, 

---

177 
aloqalar, qonuniyatlar), dalillar va o’quv ishlari usullari kiradi. Bilimlarni 
tekshirishning mazmuni mazkur bo’limni yoki kursni o’qitishni yakuniy natijalariga 
mos kelishi lozim. Ular dasturlarda berilgan bo’ladi. O’quvchilar bilimi va 
ko’nikmalarini tekshirish uchun turli xil usullar qo’llaniladi. O’quvchilarni bilim va 
malakalarini ma’lum bir mavzu bo’yicha tekshirish uchun o’qituvchi svollarni yoki 
tarqatma materiallarni oldindan tayyorlab qo’ymog’i lozim.