Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti,, N. R. Alimqulov, N. B. Sultanova

Darsning mazmuni ilmiy bo’lmog’i zarur.
Geografiya darslarida bilim, 
malaka, tarbiyaviy g’oyalar va ular bilan bog’liq bo’lgan tushunchalar ochib 
beriladi. Ammo darsning asosiy maqsadi dasturda ko’rsatilgan nazariy bilimlar va 
amaliy ko’nikmalarni shakllantirishdir. Geografik ilmiy bilimlar asosiy va ikkinchi 
darajali qismlarga bo’linadi. Asosiy bilim va ko’nikmalarga ilmiy dunyoqarashni 
shakllantirishga yordam beradigan, amaliy faoliyat va hayot bilan bog’liq bo’lgan 
ko’nikma va malakalar kiradi. Asosiy bilimlarga dalillar, umumiy tushunchalar va
tasavvurlar, o’zaro aloqa va qonuniyatlar haqidagi bilimlar dunyoqarash g’oyalari, 
faoliyat turlari haqidagi bilimlar kiradi. Mazkur bilimlar har bir geografiya predmeti 
bo’yicha asosiy yakuniy bilimlar bo’lib hisoblanadi. 
Asosiy bilimlarni chuqurroq va to’laroq o’zlashtirish uchun geografiya 
ta’limida ikkinchi darajali bilimlar ham ishlatiladi. Ular asosan tasavvurlarni 
shakllantirish, tushunchalarni belgilanishini aniqlashtirishda ko’proq foydalaniladi. 
Ikkinchi darajali bilimlar ham ishlatiladi. Ular asosan tasavvurlarni shakllantirish, 
tushunchalarni aniqlashtirishda ko’proq foydalaniladi. Ikkinchi darajadi bilimlarga 
tabiiy geografiyada tadqiqot materiallarini o’rganish ya’ni yer po’stini, okeanni, 
atmosferani o’rganish, usullari haqidagi ma’lumotlar, materiklarni o’rganish va 
ulardagi aholining xo’jalik faoliyati haqida bilimlar, ular dasturda albbata 
o’zlashtirilishi zarur bo’lgan bilimlar qatoriga kiritilgan. 
Yuqoridagi bilimlardan tashqari dastur va darsliklarda uchramaydigan 
qo’shimcha bilimlar ham ishlatiladi. Masalan, davlatlar bayrog’i, gerbi (tamg’asi), 
aholini turmush sharoiti, odatlari haqidagi bilimlar o’quvchilarni bilish faoliyatini 

---

175 
rivojlantirish uchun qo’llaniladi, qo’shimcha material darsda qo’shimcha vaqt 
bo’lganida foydalaniladi.