Nazariy mexanika

§. Inshoot va mashinalarga qo'viladigan kuchlarning turlari

Jismga ta'sir etuvchi kuchlarning quyidagi turlari uchraydi.

1. 
   To‘planma kuch. Bir-biriga tegib turadigan ikki jismning o'zaro ta’sir kuchi ularning urinib turgan nuqtasiga qo'yilgan deb hisoblanadi. Haqiqatan esa jismlarning tegib turgan joyida defor- matsiva hosil bo'lib, ularning o'zaro ta’siri urinib turgan nuqtaga qo'vilmay biror yuzachaga qo'viladi. Bu yuzachaning sathi juda ki- chik bo'lsa-da cheklidir. Darhaqiqat, ikkita jismning tegib turgan yuzasi jism o'lchamlariga qaraganda juda kichkina bolsa, bu yuza- ni bir nuqta deb. kuch esa nuqtaga qo'yilgan to'planma kuch deb hisoblanadi. Bu to'planma kuch jismlarning tegib turgan yuzasidagi bosimlarning teng ta'sir etuvchisidir.
   

Masalan, ikki uchi bilan tavanch ustida votgan to'sinning biror joyiga qo'yilgan og'ir jismning to'sin sirtiga tegib turgan yuzasi juda kichik bo'lganida shu yuza bo'yicha ta'sir etuvchi kuchlar o'rniga ularning teng ta'sir etuvchisi P ni olamiz (21- rasm).

2.