Navoiy viloyati pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Daryoning  geologik  ishi.  Eroziya  quruqlik  yuzasidan  oquvchi  suvlar,  asosan  daryo  suvlari 

natijasida vujudga keladi. Eroziya so’zi daryolarning yemirish ishini bildiradi. Daryolarning ishi:  

a) o’zanni chuqurlatib, soxilni yuvib ketishda; 

b) siniq jinslarni oqizib ketishda,  

v) soxilda paydo bo’ladigan va daryo o’zanini to’ldirib yuboradigan toshlarni oqizib ketishda; 

d)  mayda  tosh  parchalarini  yotqizishda  yaqqol  ifodalanadi.  Oqar  suvning  eroziyasi  natijasida 

tog’ jinslari yuvilib, usti ochilib qoladi ba'zan suv chuqur uyib yuborib, jar hosil qiladi 

1.  Chuqurlama  eroziyada  daryo  baland  joylardan  pastga  tomon  katta  kuch  bilan  oqib  tushadi, 

shunda suv o’zanni o’yib ketadi va daryo suvi ancha pastlikdan oqa boshlaydi. 

2.  Yonlama  eroziya  daryoning  o’rta  oqimida  ro’y  beradi.  Daryoda  oqib  o’tayotgan  suv  daryo 

tagini yuvib yubormay, balki ikki yon soxilini o’yadi. Bunday daryolar tekislikda meandralar hosil 

qiladi.  

Daryolar dengiz va ko’llarga quyiladigan yerlarda deltalar hosil qiladi. Bu yerda daryo o’zaning 

shakli  likopchasimon  bo’ladi.  Daryoning  kelib  quyiladigan  joyi  (birinchi  yemirish  boshlanadigan 

joy)  eroziya  bazisi  deb  ataladi.  Eroziya  bazisidan  daryo  suvining  yuqori  oqimi  tamon  yemirishi 

regressiv (chekinish) eroziya deyiladi. 

Tipik  oqim  uch  qismga  bo’linadi  va  ularning  xar  biri    bir  qancha  ayrim  xususiyatlarga  ega. 

Yuqori oqimda to’planuvchi xavzada-oqiziladigan  matyeriallar ko’p bo’ladi, o’rta qismida - oqib