Navoiy kon- metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti fizikadan tajriba ishlarini bajarish

Tajriba natijalarini qayta ishlash

1. Gisterezis halqasidan koersativ kuchni va qoldiq magnit induksiyasini aniqlang. Buning uchun «Maсштаб» (Zoom) va «Обзор» (Survey) funksiyalari yordamida o’qlarning kesishgan sohasini va OX va OY grafikda kesishish nuqtalarini aniqlang.

2. Tok kuchining o’lchangan qiymatlari bo’yicha (1)- formula orqali g’altak o’zagidagi magnit maydon kuchlanganligini hisoblang. B-magnit maydon induksiyasining H- magnit maydon kuchlanganligiga bog’liqlik grafigini chizing.
3. B- magnit maydon induksiyasiningnisbiy xatoligini baholang. ( ∆B- asbobning aniqlik sinfi bo’yicha aniqlanadi, I va H o’lchov kattaliklarini (2) va ( 3)- formulalarga mos kelishini baholang.


Nazorat savollari

1. Magnit maydon kuchlanganligiga ta’rif bering.

2.Magnit induksiyasiga ta’rif bering.
3. Qanday moddalarga ferromagnetiklar deyiladi?
4.Tokli g’altak ichidagi magnit maydon kattaligini qanday kattaliklar va parametrlar aniqlaydi?
5. Moddaning magnitlanuvchanligi deb nimaga aytiladi?
6.Qoldiq magnitlanuvchanlik nima?
7. Koersiativ kuchlar nima?
8.Ferromagnitni qanday magnitsizlash mumkin?

TAJRIBA ISHI № 11

FARADEY DOIMIYSINI ANIQLASH


Ishning maqsadi: Sulfat kislotasini gidroliz qilish natijasida olingan vodorod va kislorod hajmlarining nisbati o’zgarishi bo’yicha Faradey doimiysini aniqlash.
Kerakli asbob va jihozlar: Universal tok manbai, raqamli multimetr, elektroliz uchun Hoffman apparati,ulovchi simlar,universal qisqich,raqamli sekundomer, menzurka, shisha idish,sekundomer,shtativ.


Nazariy qism

Elektroliz jarayonida t vaqt ichida anoddagi oksidlanish va katoddagi qaytarilishi hisobiga I tok kuchining o’zgarishi sodir bo’ladi. Kislorod anodda, vodorod esa katodda hosil bo'ladi. Oksidlanish (anodda):

6 H₂ O→O₂ + 4 H ₃O⁺+ 4 e^-
Qaytarilish (katodda):
4 H ₃O⁺+ 4 e→ 2 H₂+4 H₂O
Ularning yig’indisi ushbu ko’rinishga ega.
2 H₂O→2 H₂ + O₂
Tajribadan ko’rinadiki, ajralib chiqqan gaz hajmi tok kuchi va vaqtga proporsional. Faradeyning 1-qonunini quyiudagi ko’rinishda yozish mumkin.
(1)
Bu yerda n= modda miqdori,q-zaryad, Z_R modda ionining valent soni F-Faradey soni.F=N_A∙q Faradey doimiysi elektroliz vaqtida 1gramm ekvivalent modda ajralishi uchun ketgan elektr miqdorini aniqlaydi. Elektroliz vaqtida har xil elektrodlarga moddaning ekvivalent miqdoriga bir xil elektr toki sarflanadi.Ideal gazning holat tenglamasi yordamida V hajmli gazning n konsentrasiyasini aniqlash mumkin
(2)
bu yerda R=8.31 J/mol∙k - Uneversal gaz doimiysi, P-bosim, T- absolyut temperatura.

1. 
   tenglamadan foydalanib
   

(3) formulani hosil qilamiz
Hosil qilingan bog’liqlikdan (2-rasm) burchak bilan V= f (q) ning chiziqli bog’lanishi
(4) hosil bo’ladi

Sulfat kislota qo’shilganda elektroliz jarayonida ajralib chiqqan vodorod va kislorod hajmlari va o’tgan zaryadlar orasidagi munosabatni ifodalaydi.

(T=296.05 K va p=100,5 кПа).

P va T ni aniqlash jarayonida Faradey doimiysini grafikdan aniqlash mumkin. Vodorod uchun (Z_R.= 2) va kislorod uchun (Z_R.= 4). O'lchangan qiymatlarning diagrammasi juda oson bo'lishi mumkin Me'yordan foydalanib tahlil qiling. 2-rasmda o’tgan zaryadlarning va hajmlarining elektroliz paytidagi chiziqli bog’liqligi keltirilgan.

( I=300mA, t= 120s oraliqda, T= 296,05 K , P=100,04 kPa)
Faradey doimiysi F = 94477 Cl-mol^-1
Jadvaldagi qiymati: F = 96485 С* mol^-1
Chizilgan grafikdan vodorod va kislorodning chiziqli bog’lanishini topamiz.,

(∆V (H₂) / ∆Q =1,298∙10^-7m^3,kl^-1

∆V (O₂) / ∆Q = 0.640∙10^-7m³∙kl^-1

№	Asbob nomi	O’lchash qiymatlari	Bo’limlar soni	Bo’limlar qiymati	Aniqlik sinfi	Asbobning absolyut xatoligi
1	Universal tok manbai					0,01 А
2	Raqamli multimetr					0,01 А
3	Raqamli sekundometr					1 сек
4	Barometr/Manometr					5х10^3 Па
5	Raqamli termometr термометр					0,1^оС