Navoiy kon- metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti fizikadan tajriba ishlarini bajarish

ELEKTR O’LCHASH ASBOBLARINI O’RGANISH VA ULARDA O’LCHASH XATOLIKLARINI HISOBLASH


Ishning maqsadi: Elektr o’lchov asboblari klassifikatsiyasi bilan tanishish, ularda o’lchash xatolklarini aniqlash, sodda elektr zanjiri tuzib, unda o’lchash natijalari olishni o’rganish.
Kerakli jihozlar: voltmetr, ampermetr, reostat, resistor, o’zgarmas tok manbai, ulovchi simlar.
Nazariy qism
Elektr miqdorlarini o’lchash uchun belgilangan asboblar elektr o’lchash asboblari (EO’A) deb ataladi. O’lchanadigan miqdorlarni o’lchash usuliga qarab, EO’Alari 2 guruhga ajratiladi:
1. Oldindan darajalab qo’yilgan va o’lchanadigan miqdorni bevosita asbobning darajasi bo’yicha hisoblashga imkon beruvchi EO’A bevosita baholaydigan (ko’rsatadigan) asbob ( ampermetr, voltmetr, vattmetr, fazometr, chastotametr va hokazo) deb ataladi.
2. O’lchanayotgan miqdor qiymatini uning o’lchovi bilan solishtirish natijasida olinadigan EO’A solishtirib o’lchaydigan asbob (o’lchash ko’prigi, potentsiometr va kompensator va hok.) deb ataladi.
Hozirgi vaqtda bevosita baholaydigan (ko’rsatadigan) asbob EO’A larining turlari nihoyatda ko’p, binobarin, ularga qo’yiladigan talablar, ishlatish sharoiti, tuzilishi va boshqa ko’rsatkichlari xilma-xil bo’lganligi uchun ham ularni quyidagicha tasniflash ( klassifikatsiyalash) mumkin:
1. O’lchanayotgan kattalik turiga ko’ra: ampermetr – A, voltmetr –V, vattmetr – W, fazometr –φ , chastotametr– Hz , ommetr – Ω
2. Zanjirdagi tokning turiga ko’ra: o’zgarmas - “– ”, o’zgaruvchan - “”, o’zgarmas va o’zgaruvchan – “≂”, uchfazali - “≋”
3. Ishlash printsipiga ko’ra:

Magnitoelektrik		Induktsion
Elektromagnitik		Simli qizdiriladigan issiqlik asbobi
Elektrodinamik		Bimetall (qo’shmetall)