Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti “milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi” kafedrasi

Фойдаланилган манба ва адабиётлар. 
1.Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари- мавзусидаги онлайн халқаро 
ёшлар илмий-амалий ва назарий конференцияси мақолалар тўплами.-Тошкент.: 
Инновацион ривожланиш нашриёт-матбаа уйи-2020.Б.4. 
2. Шовкатов Ш.Ш. “Глобаллашув ва инсон алоқадорлиги истиқболлари.// Дунё 
глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари- мавзусидаги онлайн халқаро ёшлар 
илмий-амалий ва назарий конференцияси мақолалар тўплами.-Тошкент.: Инновацион 
ривожланиш нашриёт-матбаа уйи-2020. 
3.Интернет маълумотлари. 
 

---

42 
BUGUNGI YOSHLARNING MA’NAVIY DUNYOQARASHINI 
SHAKLLANTIRISHDAGI MUAMMOLAR 
 
Yoshlar maʼnaviyatini yuksaltirish, ularda vatanparvarlik va yon-atrofdagi 
voqealarga nisbatan daxldorlik tuyg‘usini tarbiyalash bugungi kunda tobora dolzarb 
ahamiyatga ega. 
Sh.M.Mirziyoyev 
 
Z.X.Aliyeva O’zbekiston Respublikasi IIV
Navoiy akademik litseyi o’qituvchisi
 
Bugungi kunda O‘zbekiston xalqi yangi demokratik jamiyat qurmoqda, uni 
rivojlantirishda ma’naviyat muhim jihatlardan biri hisoblanadi. Mamlakatimiz oldida 
turgan ijtimoiy-siyosiy va madaniy-ma’rifiy vazifalarni hal etishda ta’lim, ma’naviyatni 
tarbiyalash va rivojlantirish muammolariga alohida e’tibor beriladi. 
Ta’kidlash kerakki, mustaqillik yillarida o‘zbek xalqining ma’naviy va tarixiy 
qadriyatlari, buyuk ajdodlar merosi haqiqatan ham jahon merosiga aylanib bormoqda. 
O‘zbek davlatining asl tarixini tiklash, milliy urf-odatlar, milliy madaniyatni tiklash, 
milliy tillarni rivojlantirish-bularning barchasi mustaqil Vatanimiz xalqlarining yangi 
ma’naviy hayotidir. Ma’naviy qayta tug‘ilish masalasi davlat siyosatimizning muhim 
ustuvor yo‘nalishlaridan biriga aylandi. O‘zbek xalqi tarixida birinchi marta nazariy 
g‘oyalar va mafkuralar ishlab chiqildi. Shu o’rinda ma’rifat va ma’naviyat uchun 
kurashgan shaxslar, fidoyi insonlar, tafakkur sohiblar kurashganini aytishimiz lozim.
Raqamli iqtisodiyotga o‘tish jarayoni keng axborot makonida yoshlar o‘rtasidagi ma’naviy 
muhitni 
barqarorligini 
ta’minlash 
choralarini 
ishlab 
chiqishni 
nazardatutadi. 
Axborot texnologiyalar olamidagi ma’lumotlarni filtrlash va tahlil qilish hamda bu 
boradagi havfsizlik faoliyatining normativ-huquqiy asoslari to‘g‘risida fikr yuritishmuhimdir. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev tomonidan 2019 yil 19 mart kuni 
bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish, ularning bo‘sh vaqtini mazmunli 
tashkil etish bo‘yicha 5 ta muhim tashabbus ilgari surildi. Ushbu yig‘ilishda yoshlarga 
e’tiborni kuchaytirish, yosh avlodni madaniyat, san’at, jismoniy tarbiya va sportga keng jalb 
etish, ularda axborot texnologiyalaridan to‘g‘ri foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish, 
yoshlar o‘rtasida kitobxonlikni targ‘ib qilish, xotin-qizlar bandligini ta’minlash masalalari 
bugungi kunning dolzarb vazifasiekanligita’kidlandi. 
Har bir davlatning barqaror taraqqiyoti hamda rivojlaninishi – inson omili, xususan, yosh 
avlodning ilmiy, ijodiy va ma’naviy salohiyatiga bog‘liqdir. 
Mana shunday imkoniyat yaratilgan davlatimizda afsus bilan aytiladigan ma’naviy va 
mafkuraviy tahdidlarga duchor bo’layotgan yoshlar ham yo’q emas. 
Achinarli jihati shundaki, turli qatlamdagi yoshlarning 73% “ma’naviyat” 
tushunchasini to‘liq anglab yetmaganligini, 14% mazkur tushunchani mavhum ekanligini va 
anglab yetish qiynchilik tug‘dirishini, 13% “ma’naviyat” va “ma’rifat” tushunchalari bir xil 
ma’noni anglatishini ta’kidlashgan. 
Bugungi globallashuv davrida yoshlar ma’naviyati va qadriyatlarining shakllanishiga 
tashqi omillar, yot g‘oyalar, buzg‘unchi va zararli mafkuralar ham sezilarli ta’sir 
ko‘rsatmoqda. Internet tarmog‘idan faol foydalanish, unga kirish imkoniyatlarining 
kengayishi bilan bir qator ijobiy jihatlar bilan birga, yoshlar tarbiyasida turli salbiy 
omillarning kelib chiqishiga sabab bo‘lmoqda. 

---

43 
Ularning ma’naviy dunyo qarashi salbiy tomonga o‘zgarish holatlariga Internet va 
ijtimoiy tarmoqlar sabab bo‘layotganini ta’kidlab o’tish joiz. Bundan tashqari, do‘stlar va 
tanishlar (7%), oila (5%) va ommaviy axborot vositalari (xorijiy kinofilmlar, seriallar va 
musiqiy kliplar) (3%) yoshlar ma’naviy dunyosining buzilishiga ta’sir ko‘rsatishini ma’lum. 
Shu bilan birga, aksariyat yigit-qizlarda Internet tarmog‘idan foydalanish 
madaniyatining yetarli darajada emasligi, ularning ulkan axborot maydonidagi ma’lumotlarga 
nisbatan ishonuvchanligining yuqoriligi ham bu boradagi muammolargasababbo‘lmoqda. 
Yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, axborotlashtirish jarayonida xavfsizlik choralarini 
oldini olishda eng avvalo axborot kommunikasiyalar sohasida huquqiy mukammal asoslarni 
yaratish 
bilan 
boshlanishi 
zarurligi 
barchamizga 
ma’lum. 
Shuni inobatga olib yoshlarimiz taqdiri uchun kurashda hayotiy misollar, ta’sirchan 
vositalardan foydalanish, halollik, insonparvarlik, mehnatsevarlik g‘oyalariga alohida e’tibor 
qaratish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Shu o’rinda Mahalla institutining ma’naviy-ma’rifiy 
sohalardagi faoliyati faol ishtirokini ta’minlashga ko’maklashish, ta’lim muassasalarida, 
ayniqsa, umumiy o‘rta ta’lim maktablarida tahsil olayotgan yoshlar uchun o‘quv 
mashg‘ulotlarida, darslarda axborot psixologik xavfsizlik, internetdan foydalanish 
madaniyati, ijtimoiy tarmoqlarning salbiy taraflari xususida tushuntirish ishlarini 
kuchaytirishimiz, yoshlar orasida nofarmal ta’limni (treninglar, o‘quv-seminarlar va b.) 
rivojlantirish. Bu orqali ularning darsdan bo‘sh vaqtlarini mazmunli tashkil etishlariga 
ko‘maklashish, “Time management”, “Motivasiya”, “Kreativlik” mavzularida treninglar 
tashkil etishimiz zarur. 
Yoshlarning hayotiy ehtiyoji, prinsiplariga aylanishi uchun to‘g‘ri yo‘nalish va 
ko‘rsatmalar berib borish o‘qituvchi-murabbiylar, ota-onalar, qolaversa, yoshlar 
tashkilotlarining 
asosiy 
vazifalaridan 
biriga 
aylanishi 
lozim. 
Farzandning “bo‘sh vaqti”ni to‘g‘ri tashkillashtirishda ota-onalarning roli yuqoriligini 
inobatga olgan holda, ular o‘rtasida targ‘ibot ishlarini kuchaytirish bugungi kundagi har bir 
o’z hayoti, oilasi, Vatani va o’zgalar taqdiriga befarq bo’lmagan hamda faol fuqaro 
hisoblangan har bir kishining zimmasidagi mas’uliyati, burchidir.