Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti “milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi” kafedrasi

 
BUGUNGI YOSHLARNING MA`NAVIY DUNYOQARASHINI 
SHAKLLANTIRISHDAGI MUAMMOLAR 
Usmonqulova Shahlo Keldiyor qizi 
Navoiy davlat pedagogika instituti
Tarix fakulteti talabasi 
Ilmiy rahbar: kat.o`q. Sharipova N 
Xalqaro miqyosda shakllanib borayotgan globallashuv va integratsiya jarayonlari jahon 
xalqlari o`rtasida iqtisodiy aloqalar o`sishiga ,urbanizatsiya rivojlanishiga, eng avvalo inson 
kapitali oqibatida sodir bo`layotgan ijtimoiy siyosiy madaniy ma`naviy muhitdagi 
o`zgarishlar bilan bir qatorda, XXI asrni noosferasi sifatida e`tirof etilishiga sabab bo`lgan 
inson omilining tadrijiy taraqqiy etishi necha asrlardan beri davom etayotgan inqilobiy 
o`zgarishlar, insonning o`z huquq va erkinliklari uchun qurolli kurashlar bilan emas balki 
tinch usulda yangi asr kishilar ongini boshqarishda namoyon bo`ladi. Mamlakatimizda 
barkamol avlodni shakllantirish, yoshlarni ma`naviy- axloqiy va jismonan sog`lom qilib 
tarbiyalash ularni olib borayotgan islohotlarga faol ishtirokini ta`minlashga qaratilgan bir 
qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Xususan O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 
2018-yil 15-avgustdagi ” Yoshlarni ma`naviy- axloqiy va barkamol etib tarbiyalash, ularga 
ta`lim- tarbiya berish tizimini sifat jihatidan yangi bosqichga ko`tarish chora-tadbirlari 
to`grisidagi “ qarorida
29
o`z aksini topadi. Ushbu qarorga ko`ra yuksak madaniyatli qat`iy 
hayotiy pozitsiya, keng dunyo qarashga ega bo`lgan fidoiy va vatanparvar yoshlarni 
tarbiyalash, yoshlarni yod g`oyalar va tasirlardan himoya qilish, ularni milliy va 
umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik, diniy bag`rikenglik va millatlararo totuvlik ruhida 
tarbiyalash, yoshlarning huquqiy madaniyatini yuksaltirish, ular o`rtasida huquqbuzarlik va 
jinoyat sodir etilishini oldini olish, yoshlar jismoniy tarbiya va sport bilan muntazam 
shug`ullanishi uchun shart-sharoit yaratish , ijtimoiy ehtiyojmand oila farzandlarini moddiy 
va ma`naviy qo`llab-quvvatlash ularnu ijtimoiy muhofaza qilish kabi bir qator vazifalar 
belgilandi. 
Bugungi yoshlar yurt kelajagi hisoblanadi, chunki ular davlat boshqaruvini o`z 
zimmasiga olishi va ularni sitqidildan amalga oshirish uchun tayyor yoshlarni tarbiyalash 
bugungi kunning dolzarb vazifasidir. Jamiyat taraqqiyotining barcha davrlarida ham 
29
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 15-avgustdagi PQ-3907 sonli yoshlarni ma`naviy axloqiy va 
jismoniy barkamol etib tarbiyalash, ularga ta`lim-tarbiya berish tizimini sifat jihatdan yangi bosqichga ko`tarush chora-
tadbirlari to`g`risidagi qarori. 

---

46 
barkamol shaxsni tarbiyalash dolzarb muammo bo`lib kelgan. O`zbek xalqi yoshlarni har 
tomonlama barkamol shaxs qilish tarbiyalashda boy tarixiy tajribaga ega. Sharq 
mutafakkirlarining asarlarida yosh avlodda yuksak ma`naviy-axloqiy sifatlarni shakllantirish, 
ularni barkamol shaxs bo`lib voyaga yetkazishga oid pedagogic g`oyalar, barkamol shaxs 
tarbiyasining mazmun-mohiyatida o`z aksini topgan. Ushbu asarlarda inson tafakkurini 
rivojlantirish, aqliy axloqiy yetuklik, jismoniy barkamollik, estetik madaniyatni shakllantirish 
masalari ham ilmiy ham amaliy jihatdan o`z yechimga ega bo`lgan. Xalq og`zaki ijodi 
namunalari bo`lgan doston, ertak, maqol va xalq qo`shiqlarida, shuningdek, Yusuf xos Hojib, 
Kaykovus, Ahmad Yuknakiy,Abdurahmon Jomiy, Husayn Vois Koshifiy, Alisher Navoiy va 
boshqa mutaffakkirlarning yoshlarni ma`naviy barkamol qilib tarbiyalashga oid qarashlari o`z 
ahamiyatini yo`qotmagan. Xususan, Kaykovusning “Qobusnoma’’ asarida ushbu sifatlar 
barkamol insonni shakllanishiga xizmat qilishi belgilangan. Barkamol inson avvalo, sog`lom 
bo`lish zarurligini, shuningdek, bilimlarni o`zlashtirishda mushohada yuritish, fikrni dalillar 
asosida ifodalash lozimligini alohida uqtiradi. 
Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov ta`kidlaganidek, kelajagi buyuk davlat eng 
birinchi navbatda bo`lajak fuqarolarining madaniyati, ma`lumoti va ma`naviyati haqida 
g`amxo`rlik qilmog`I zarur. Kelajakda O`zbekiston yuksak darajada taraqqiy etgan iqtisodi 
bilangina emas, balki bilimdon, ma`naviy jihatdan yetuk farzandlari bilan ham jahonni qoyil 
qilishi lozim. Inson ongining qayeridaki bo`shliq vujudga kelsa, uni yot kuchlar o`z g`oyalari 
bilan to`ldirishga harakat qiladi. Shuning uchun yoshlardagi bo`shliqni faqat ma`naviyat, 
milliy madaniyat va o`zlikni anglash g`oyalari bilan to`ldirishga to`g`ri keladi. Aks holda 
g`oyaviy bo`shliqdan foydalanib chetdan kirib kelgan begona kuchlar uni g`ayriaxloqiy 
g`oyalari bilan zaxarlaydi. 
Yoshlarda milliy ma`naviyatni shakllantiruvchi eng muhim omil bu oila 
hisoblanadi,farzand oilada tarbiya oladi va jamiyatda uni qo`llaydi. Faktlarga ko`ra jinoyat 
yo`liga kirib qolgan yoshlarning aksariyat qismi nosog`lom oilaviy muhitda tarbiya topgan 
bo`ladi. Jamiyat esa, uni shu yo`lga kirib qolishida vosita bo`lib xizmat qiladi.