Навоий давлат кончилик институти корхона жиҳозлари

4.9. Пластинкали ва спирал иссиқлик алмаштиргичлар

Пластинкали иссиқлик алмаштиргичларнинг иш юзасини гофрировка қилинган пластинкалар ташкил қилади. Пластинкалар икки хил бўлиб, (ўнг ва чап) уларнинг орасига қистирма қўйиб навбатма- навбат ўрнатилади ва винт қурилмаси ёрдамида сиқиб маҳкамланади. Резина қистирмалар иссиқлик ташувчилар ўзаро аралашувининг ва ташқарига оқиб кетишининг олдини олади. Пластинкалар орасидаги жуфт каналлардан биринчи муҳит, тоқ каналлардан эса иккинчиси ҳаракатланади. (1.1-расм)

1.1-расм. Пластинкали иссиқлик алмаштиргич: а) схемаси: 1-жуфт пластинкалар;

2-тоқ пластинкалар; 3,4-иссиқлик ташувчи кирадиган ва чиқадиган штуцерлар;
7-қўзғалмас плита; 8-қўзғалувчан плита; 9- сиқувчи винт қурилмаси;
1,4- қистирмалар; 2,3-I суюқлик учун тешиклар; 5,6-II суюқлик учун тешиклар.

Пластинкалар орасидаги масофа кичкина (3/6мм) бўлганлиги учун иссиқлик ташувчиларнинг тезлиги катта ва иссиқлик ўтказиш коэффициенти юқори бўлади. Ускунада иссиқлик ташувчиларни қарама-қарши, тўғри ва аралаш оқимда ҳаракатлантириш мумкин. Мумкин бу ускуналарнинг камчилиги шундаки, улардаги резина қистирмалар катта температурага, босимга ва муҳитларнинг агрессивлигига чидамсиз.

Конструкцияси ихчам ва ясалиши оддий бўлганлиги учун охирги вақтларда спирал иссиқлик алмаштиргичлар кенг қўлланилмоқда. Бундай ускуналар бир-бирининг ичига кириб туриб тўртбурчак кесимли канал ҳосил қиладиган иккита спирал металл листдан иборат(1.2-расм). Спиралларнинг ён томони ечиладиган текис қопқоқлар билан маҳкамланади. Шунинг учун спирал листларнинг ён четлари битта текисликда ётиши керак. Қопқоқлар билан листлар орасидаги герметикоикни таъминлаш учун уларнинг орасидаги ускунанинг бутун кўндаланг кесими бўйича резина, паронит ёки бошқа материалдан бўлган қистирма қўйилади. Спирал иссиқлик алмаштиргичлар ишчи муҳитларнинг темпертуралари 20-200 ⁰С ва босими 1 MПа гача бўлган ҳолларда қўлланилади. Улар горизонтал ёки вертикал бўлиши мумкин.

1.2-расм. Спираль иссиқлик алмаштиргич:
1,2-листлар; 3-тўсиқ; 4,5-қопқоқлар.